15 mei 2023 9 min read

Zoeken op Google verandert ingrijpend en dat heeft grote gevolgen

Na een paar dagen vakantie heb ik afgelopen weekend even flink moeten bijlezen. Zeker omdat Google vorige week zijn jaarlijkse ontwikkelaarsconferentie Google I/O hield en de aankondigingen die daar werden gedaan een stuk interessanter waren dan andere jaren. De reden? Generatieve AI.

Ik ga het er uitgebreid over hebben in deze nieuwsbrief. De complete inhoudsopgave:

Google gaat zijn zoekmachine ingrijpend veranderen.
5 andere aankondigingen op Google I/O die interessant zijn voor de media.
Publieke omroepen maken podcasts minder open.

1. Google gaat zijn zoekmachine ingrijpend veranderen

Zoekmachines zoals we ze kennen zullen ingrijpend veranderen als gevolg van de toepassing van kunstmatige intelligentie. En afgelopen week kregen we een echte goede eerste blik hoe dat eruit gaat zien. Microsofts zoekmachine Bing test inmiddels alweer drie maanden een chatbotfunctie in zijn zoekmachine, maar uiteindelijk draait het natuurlijk om hoe Google gaat veranderen. En dat heeft het bedrijf afgelopen week op zijn jaarlijkse ontwikkelaarsconferentie Google I/O laten zien.

Drie maanden geleden waarschuwde ik al dat de op handen zijnde ingrijpende veranderingen van hoe zoekmachines (lees: Google) werken, grote gevolgen gaan hebben voor uitgevers. Het verkeer vanuit Google kan namelijk flink afnemen, schreef ik toen.

Media hebben veel werk gemaakt van SEO en Google is voor de meeste uitgevers een heel belangrijke verkeersbron. Google toont de laatste jaren al steeds vaker 'antwoordkaarten' waarmee je zoekopdracht meteen binnen Google wordt beantwoord, maar dat valt in het niet als je kijkt naar de verandering die we nu gaan zien. Het doel van zoekmachines is uiteindelijk niet mensen te linken naar sites waar informatie te vinden is, maar om mensen de informatie te leveren waar ze naar op zoek zijn. Linkjes naar websites waren daarbij slechts een noodzakelijk kwaad.

Tijdens Google I/O herhaalde Google nog maar eens zijn missie "to organize the world's information and make it universally accessible and useful". En dat wil het onder meer gaan doen met door een taalmodel gegenereerde antwoordblokken binnen de zoekmachine. Onder de noemer AI Snapshot probeert de zoekmachine een antwoord te geven op jouw zoekvraag op basis van kennis die het taalmodel heeft en informatie van websites die Google heeft geïndexeerd. Vervolgens heb je de mogelijkheid om vervolgvragen te stellen, die ook binnen Google beantwoord worden.

Ik kan probeer uit te leggen hoe het in de praktijk werkt, maar eigenlijk moet je het gewoon zien:

Het is niet zo dat de ouderwetse zoekresultaten verdwijnen. Deels worden links opgenomen in de gegenereerde antwoorden op het moment dat het relevant is. Daarnaast blijven ook de ouderwetse zoekresultaten gewoon bestaan, al staan die onder de 'AI Snapshot'.

Soms zoeken mensen naar een site en dan wil Google die mensen nog steeds linken naar die site, maar op het moment dat mensen op zoek zijn naar informatie en die informatie kan direct worden geleverd, dan zal Google dat doen.

Wat de precieze gevolgen gaan zijn voor het verkeer naar websites zal de praktijk uit moeten wijzen. Google gaat 'Snapshot AI' in eerste instantie testen met (Amerikaanse) gebruikers die het bewust aanzetten, daarna zal de functie stap voor stap worden uitgerold naar alle gebruikers.

De grote vraag is wat er gebeurt als het verkeer naar bepaalde websites of bepaalde soorten content sterk afneemt. Google gebruikt immers informatie van websites om de antwoorden te genereren. Als bepaalde soorten informatie niet meer beschikbaar zijn, omdat het verkeer naar deze content verdwijnt en de makers er dus mee stoppen, heeft Google een probleem. Wat dat betreft zit Google in een lastige positie. Het blijft (in ieder geval een deel van de) websites die nu veel verkeer uit Google halen nodig hebben om informatie vandaan te halen en het moet er dus voor zorgen dat deze websites verkeer behouden.

Google vermeldt de gebruikte bronnen bij zijn antwoorden, zodat voor gebruikers te checken is waar informatie vandaan komt en om eventueel meer informatie te vinden. De grote vraag is natuurlijk of gebruikers op deze links gaan checken.

Wat interessant is, is dat Google ook een soort tegenbeweging inzet, waarbij Google gebruikers onder de noemer 'Perspectives' juist links wil voorstellen naar content die voor hen interessant is. Daarbij gaat het om user generated content, zoals YouTube-video's, posts op fora en blogposts. Een taalmodel kan immers niet de persoonlijke ervaringen van mensen genereren. Media lijken hier niet zoveel aan te hebben, want Google lijkt bewust te willen linken naar content die door 'gewone' mensen is gemaakt. Al zal het niet lang duren voordat er manieren worden gevonden om daar om heen te werken. Zoals dat de afgelopen 20 jaar altijd al is gebeurd. Wat dat betreft zal SEO de komende tijd ingrijpend veranderen om relevant te blijven binnen het Google van de toekomst.

2. Er is nog meer: deze 5 aankondigingen op Google I/O zijn interessant voor de media

De aanpassingen binnen Google's zoekmachine zijn het meest relevant voor uitgevers, maar Google heeft tijdens Google I/O heel veel aankondigingen gedaan (die bijna allemaal draaiden om toepassingen van generatieve AI). Sommige zullen op zeer korte termijn al beschikbaar zijn, anderen later dit jaar. En helaas zal niet alles al meteen naar Nederland komen. Maar toch: deze 5 zijn voor de media-industrie het meest interessant:

1. Volledig geautomatiseerd nasynchroniseren

In Nederland zijn we bij video gewend aan vertalingen middels ondertiteling, maar er zijn landen waarin nasynchronisatie gebruikelijk is. Dat is niet alleen veel werk, maar ook nog eens lelijk doordat de mondbewegingen niet meer kloppen met de uitgesproken tekst. Google denkt dat te kunnen oplossen door meerdere toepassingen van kunstmatige intelligentie te combineren. 'Universal Translator' zet spraak in video's automatisch op naar tekst, vertaalt dit en laat het via text-to-speech opnieuw uitspraken in een andere taal, waarbij de mondbewegingen in de video ook nog eens worden aangepast.

Hoe het werkt is te zien in deze video:

In de presentatie kwam Google zelf al met de opmerkingen dat deze technologie natuurlijk misbruikt kan worden. Het bedrijf zegt daarom veiligheidsmaatregelen te hebben ingebouwd (al wordt verder niet toegelicht wat die zijn) en komt de technologie alleen beschikbaar voor goedgekeurde partners van Google. Voor nu in ieder geval...

2. De herkomst van afbeeldingen achterhalen

Als je zoekt naar afbeeldingen in Google kun je binnenkort met één klik toegang krijgen tot informatie over de herkomst van afbeeldingen.

Specifically, it will include information like when the images and similar images were first indexed by Google, where the image may have first appeared online, and where else the image has been seen online. The latter could include things like news media websites or fact-checking sites, which could potentially direct web searchers to learn more about the image in question — including how it may have been used in misinformation campaigns.

Wat Google ook wil tonen is of een afbeelding is gegenereerd door middel van AI. Google voegt deze informatie automatisch toe aan afbeeldingen die met behulp van Google-tools zijn gegenereerd en wil gaan samenwerken met partijen als Midjourney en Shutterstock om deze metadata toe te voegen aan afbeeldingen. Ook kun je het handmatig toevoegen, zodat het zichtbaar wordt binnen Google.

3. Chatbot Bard komt beschikbaar, maar nog niet in de EU

Google's alternatief voor ChatGPT is Bard. De chatbot werd al eerder aangekondigd, maar zal nu in een groot deel van de wereld beschikbaar zijn. In de EU hebben we echter voorlopig nog even pech. Google is te bang voor regulering en stelt de introductie hier daarom voorlopig uit. Ben Thompson van Stratechery publiceerde vanochtend een uitgebreider artikel over de op handen zijnde regulering van het gebruik van kunstmatige intelligentie binnen de AI, waar Google (maar ook OpenAI en Microsoft) nog weleens veel last van zou kunnen krijgen.

Bard, maar ook de functie 'Snapshot AI' binnen de zoekmachine, maken gebruik van Google's nieuwe taalmodel PaLM 2. Mocht je hier meer over willen weten: Ars Technica schreef er een artikel over.

4. Afbeeldingen genereren binnen Google-producten

Uiteraard heeft Google ook zijn eigen model ontwikkeld voor het genereren van afbeeldingen. In plaats van dit als losse dienst aan te bieden wordt het onderdeel van allerlei Google-producten en diensten. Zo kun je binnen Google's PowerPoint-concurrent Slides afbeeldingen genereren met een prompt of kun je op je Android-telefoon een achtergrond voor je homescreen laten maken, maar Bard kan ook in een chatgesprek reageren met een gegenereerd plaatje.

5. Genereer muziek op basis van een tekstprompt

Net als het genereren van afbeeldingen, gaat ook de ontwikkeling van generatieve AI om muziek mee te maken hard. Google is hier ook mee bezig en heeft het model MusicLM ontwikkeld, dat vanaf nu beschikbaar is via een experimentele dienst.

Google deed nog veel meer aankondigen

Mocht je geïnteresseerd zijn naar wat Google nog meer heeft aangekondigd: The Verge heeft een overzicht gemaakt van het belangrijkste nieuws en Google zelf zette alle aankondigingen op een rij:

Maar er is ook iets wat juist ontbrak. Google zette een paar jaar geleden vol in op de Google Assistent, waar je tegen kan praten via Google Home-speakers en Android-smartphones, maar tijdens de keynote van Google I/O ging het er helemaal niet over. Dat is gek, aangezien de Google Assistent dankzij Google's nieuwe taalmodel veel beter zou kunnen worden. Mogelijk heeft Google simpelweg de tijd nog niet gehad om hieraan te werken, omdat de ontwikkelingen zo snel gaan. Of is de techniek nog te langzaam om snel genoeg antwoord te kunnen geven.

3. Publieke omroepen maken podcasts minder open

Podcasts zijn in de basis open. Door middel van RSS-feeds kan iedereen podcasts publiceren die vervolgens in iedere podcast-app beschikbaar zijn. Nu is het door de introductie van betaalmuren in Apple Podcasts en Spotify en abonnementsmodellen als dat van Podimo al wat minder open geworden. En ook heeft Spotify de laatste jaren functionaliteiten toegevoegd die exclusief zijn voor dat platform, maar in de basis zijn podcasts nog steeds een open medium, als makers/uitgevers daarvoor kiezen.

Interessant is dat juist publieke omroepen er steeds vaker voor kiezen om hun podcasts niet open beschikbaar te maken. De BBC begon daarmee door zijn eigen BBC Sounds-apps te introduceren en podcasts van Google Podcasts te verwijderen. Inmiddels is een deel van het aanbod van de Britse omroep de eerste maand alleen in BBC Sounds te beluisteren, waarna het in alle podcastapps (behalve Google Podcasts) beschikbaar komt.

In Frankrijk werkt het juist andersom: Radio France publiceert zijn podcasts via een open RSS-feed, maar haalt deze na een korte periode offline, waarna het archief enkel beschikbaar is via de app van Radio France.

De Deense omroep DR heeft afgelopen week aangekondigd alle podcasts enkel nog via zijn eigen app aan te bieden. De reden daarvoor:

Er zijn twee belangrijke redenen waarom we deze stap nu zetten: De eerste is dat we het in de toekomst moeilijk zullen hebben om onze publieke taak te vervullen als we, zoals we nu doen, afhankelijk zijn van publicatie op commerciële podcastplatforms. Ze geven steeds meer de voorkeur aan betaalde inhoud, waardoor het voor luisteraars moeilijk wordt om toegang te krijgen tot inhoud van DR , waarvoor ze al hebben betaald. De tweede reden is dat we bij DR Lyd de Denen het hele geluidsuniversum van DR kunnen voorschotelen, dat ze anders niet zouden ontdekken op de commerciële platformen.

Zoals James Cridland van Podnews in dit stuk al aanhaalt, zet je daarmee een heleboel onafhankelijke podcastapps, die nog steeds zorgen voor een groot deel van de beluisteringen, buiten spel. En daarmee ook het publiek, terwijl je als publieke omroep juist moet zorgen dat wat je maakt toegankelijk voor hen is.

Ik vrees dat de NPO uiteindelijk ook deze stap gaat nemen. Het heeft met NPO Luister een solide platform gebouwd, waar nu al een deel van het publiek (voornamelijk het oudere deel) gebruik van maakt. In navolging van de Denen kan de NPO in principe morgen beslissen dat de NPO-podcasts alleen nog via die app te beluisteren zijn. Daarmee wordt de content minder toegankelijk en wordt podcasting weer een beetje minder open.

4. Dit heb ik de afgelopen week gelezen

Vice vraagt faillissement aan.
Uitgever PXR, de eigenaar van onder meer Voetbal International, heeft techsite Bright overgenomen van RTL.
Mediahuis heeft Euractiv overgenomen, een nieuwssite die schrijft over de EU-beleid.
Ziggo geeft tv-zenders vanaf komend najaar de mogelijkheid om commercials te personaliseren tot op adresniveau.
De NOS heeft correspondent Iris de Graaf teruggehaald uit Rusland vanwege haar veiligheid.
De redactie van de Telegraaf heeft het vertrouwen opgezegd in de directie na de benoeming van de nieuwe hoofdredactie vorige maand.
Volgens de hoofdredactie van The Guardian krijgt de krant meer donaties van lezers als er juridische procedures worden gestart tegen de redactie vanwege het onderzoek dat men doet.
The New York Times krijgt de komende drie jaar 100 miljoen dollar van Google, zodat het bedrijf content van de uitgever mag gebruiken.
Vijf grote Britse uitgevers gaan op het gebied van podcasting samenwerken in een consortium dat wordt geleid door podcastnetwerk Acast.
Disney+ verliest opnieuw abonnees, omdat het in India de uitzendrechten voor cricket kwijt is. Moederbedrijf The Walt Disney Co. heeft aangekondigd te gaan bezuinigen. Net als Netflix...
OpenAI komt met een tool die het gedrag van zijn GPT-taalmodellen uitlegt.
Twitter krijgt over een paar weken een nieuwe CEO en ze moet meteen aan de bak. Elon Musk wil de accountnamen van inactieve accounts terughalen; dat betekent onder meer dat de accounts van overledenen zullen verdwijnen.
~~Facebook~~ Meta dreigt weer eens te vertrekken vanwege plannen voor strengere regulering. Dit keer uit de EU.