Wat kwam er uit van jullie voorspellingen voor 2022 en wat brengt 2023?

Goedemiddag,

Hopelijk heb je een paar mooie Kerstdagen achter de rug. Op deze Derde Kerstdag stuur ik je mijn laatste nieuwsbrief voor dit jaar. Traditiegetrouw staat die in het teken van jullie voorspellingen. Ik kijk terug op wat er is uitgekomen van jullie voorspellingen voor 2022 en vooruit naar die voor 2023.

Voor het tweede jaar op rij is het aantal reacties op mijn oproep helaas beperkt, dus waarschijnlijk keren de voorspellingen volgend jaar niet terug. Ik heb een jaar om na te denken over wat ik voortaan ga doen in mijn laatste nieuwsbrief van het jaar...

Alvast een goede jaarwisseling toegewenst en tot in januari! Niet schrikken als mijn nieuwsbrief er dan wat anders uitziet.

Dit voorspelden jullie een jaar geleden voor 2022

Jerry Vermanen (Datajournalist Pointer, KRO-NCRV):

Journalisten worden steeds vaker bedreigd, bespuugd, uitgescholden, getrapt, geslagen en online gestalkt. Dat wordt aankomend jaar vast niet minder. Ik hoop dat ik ongelijk heb, maar de trend zegt iets anders. Daarom denk ik dat we nieuwe initiatieven gaan zien op het gebied van persveiligheid. Hopelijk wordt het eenvoudiger gemaakt voor journalisten om hun adres uit allerlei databases te verwijderen. Krijgen we gratis toegang tot allerlei online tools om onze digitale veiligheid te vergroten. En is de informatie rondom dit onderwerp toegankelijker.

Zoals Jerry al voorspelde: geweld tegen journalisten wordt niet minder. De aandacht voor dit probleem is verder gegroeid en er zijn ook belangrijke stappen genomen. Zo is het sinds twee weken voor freelance journalisten mogelijk om hun vestigingsadres (in de praktijk vaak hun woonadres) af te schermen bij de KVK als hun veiligheid in het geding is.

Het is tijd! De meeste AI-projecten op redacties gebeuren nu nog voornamelijk op het vlak van distributie of nieuwsgaring. Een algoritme om je verhaal op meer platforms te tonen, of om informatie van sociale media te filteren op relevantie. En er gebeurt nog verdomd weinig inhoudelijk - hoewel er al een paar hele toffe publicaties zijn gemaakt dankzij AI. Ik denk dat daar aankomend jaar verandering in gaat komen. Meer AI tijdens je research. Journalisten moeten daarvoor wel beter begrijpen hoe zulke modellen werken, dus scholing en tijd om te experimenteren is cruciaal. Maar dan gaan we dit jaar wel een paar zeer vernieuwende onderzoeksjournalistieke methoden zien.

Er zijn zeker onderzoeksjournalisten die hier slim gebruik van maken en er zijn dit jaar flinke stappen gezet, maar als je het mij vraagt is er nog steeds veel werk doen om AI onderdeel te maken van het werkproces van onderzoeksjournalisten.

Bart Jan Cune (Journalistiek strateeg):

De nu nog grote ‘massa’ mediamerken gaan meer en meer inzien dat de massa niet langer als vanzelfsprekend accepteert dat er generiek en algemeen over complexe zaken wordt bericht. (Fake)nieuws, verspreid door ongekwalificeerde en onbetrouwbare niche-media, vindt steeds vaker een weg in de bovenwereld. Het antwoord van de massamedia hierop wordt investeren in individuele gezichten met voldoende kennis en autoriteit en het aanbieden van directe communicatie als nieuwsbrieven over bepaalde topics. Zie hoe Wouter van Noort met een breed contentpakket het merk NRC ‘laadt’ ipv andersom en hoe Saskia Belleman zo'n rol vervult voor de Telegraaf.

Ik had zelf verwacht dat deze ontwikkeling harder zou gaan, dan hij ging. Natuurlijk zijn er mooie voorbeelden, neem bijvoorbeeld Daniël Verlaan van RTL Nieuws die inmiddels een eigen podcastserie en documentaire op Videoland heeft over internetcriminaliteit.

De groei die Bart Jan voorspelt van journalisten die vanuit hun werkgever een nieuwsbrief starten over hun specialisme, bleef een beetje uit. Dat terwijl er op dat vlak in mijn ogen veel kansen liggen.

Greenwashing kenden we al. Als het gaat om nieuws zie je ook steeds vaker wat ik noem Factswashing of Factwashing: door onder meer false balance in discussies en artikelen worden feiten gekaapt voor verkeerde doeleinden en raakt de feitelijke waarheid vertroebeld. Die is dan ver te zoeken. De bewustwording op dit punt groeit enorm in 2022 en gaat een terugkerend punt van discussie worden in het publieke debat.

De gehoopte bewustwording lijkt een beetje uit te blijven en soms lijkt er bijna een gelatenheid te zijn ontstaan op dit punt...

Geertje Algera (smartphone video-expert en -trainer):

Content creator wordt een normale baan, bedrijven en non-profit organisaties kunnen niet meer zonder goede makers. Het gaat niet meer om vakanties & luxe producten, maar over serieuze onderwerpen zoals gezondheidszorg, onderwijs en politiek.

Als ik een beetje om mij heen kijk, zie ik steeds meer communicatie-afdeling van bedrijven die inderdaad van het fenomeen content creator een baan maken. Een goede vriendin van me is bijvoorbeeld content creator bij een netbeheerder en een vriend van me maakt een interessante (en vermakelijke) videoserie bij ProRail. Om maar even twee voorbeelden te noemen.

Mediaorganisaties gaan (eindelijk) zien hoe belangrijk communities zijn, fans geen volgers.

In mijn ogen laten media-organisaties hier nog steeds kansen liggen. Ik proef wel dat veel media bezig zijn om te kijken wat ze kunnen met publieksparticipatie, maar de echte investeringen lijken pas in 2023 te komen.

Jullie voorspellingen voor 2023...

Yannick Verbesselt (Social Media Manager bij Natuurpunt):

2023 wordt het jaar van AI

Overal zal het opduiken en echt geïmplementeerd worden in bedrijfscommunicatie of daardoor jobs zullen verloren gaan, geen idee. Maar de komst van ChatGBT laat me toch wat beven op mijn werkstoel.

Entertainment-driven social media

In 2023 zal Instagram, Facebook etc. volledig de interest graph overnemen en worden sociale media 100% entertainment-driven kanalen.

Bart Jan Cune (Journalistiek strateeg):

Audio

Dit is eigenlijk wel de meest eenvoudige voorspelling. De audiowereld ziet er volgend jaar om deze tijd echt anders uit. Los van de nieuwe luistercijfermeting voor radio die impact gáát hebben verwacht ik dat alle grote uitgevers in het (Belgisch) Nederlands medialandschap hun audiopositie willen versterken en zelfs uitbreiden Op sommige wellicht verrassende plekken staan de gloednieuwe audiostudio's al klaar voor gebruik. Ik verwacht minstens twee partijen die een gooi doen naar een FM frequentie voor een nieuwszender, denk aan een DPG of Mediahuis, maar ik ben benieuwd of er ook onverwachte partijen een gooi zullen doen.

Daarnaast zal beeld bij podcast definitief doorbreken, omdat makers en vooral branded podcastpartijen doorkrijgen hoe makkelijk je deze content deelt op socials. Natuurlijk ook door de start van YouTube podcast platform in de VS. Podcaststudio's worden meer en meer omniplatform ingericht verwacht ik en ook vast onderdeel worden van corporate omgevingen. De ruimtes lenen zich immers ook prima voor korte (interne) videoupdates en/of fotografie.

Onzeker op dit vlak maar wel het vermelden waard. Ik verwacht dat synthetische stemklonen van 'bekende' stemmen een vlucht gaan nemen. Er werd al gespeculeerd over licentiemodellen voor dit soort constructies toen deepfake technologie opkwam. Maar inmiddels zijn er startups serieus mee bezig zoals in Nederland de start-up Daisys.ai

Journalistiek en publiek

Het laatste deel van 2022 stond voor mij grotendeels in het teken van twee verkenningen. Voor de NPO onderzocht ik op welke manier journalistieke webcare een rol kan spelen en ik dook diep in de VRT organisatie om nu eens vanuit redactioneel perspectief te kijken waar hun newsroomsysteem in de toekomst aan moet voldoen. Daarnaast ben ik als coachend adviseur betrokken bij het inrichten van een interne newsroom voor de Sociale Verzekeringsbank. Ik ontdekte een overeenkomst die bij veel meer organisaties een vlucht gaat nemen; de behoefte om data niet alleen uit te lezen en in goede (journalistieke) productie te kunnen verpakken, maar ook de behoefte om controle te kunnen nemen over datastromen om uitingen beter af te stemmen op de behoefte van de klant. Waar is deze, op welk moment en met welke informatiebehoefte. Zo wordt ook échte interactie, dialoog mogelijk. Zo hard nodig in deze polariserende tijd. Of het nu gaat om het starten van een inhoudelijke dialoog of productontwikkeling. Data gaat meer en meer context en informatie over de gebruikers teruggeven die hiervoor kan worden gebruikt. De journalistiek zal zich servicegerichter moeten opstellen om hier ook echt de vruchten van te plukken.

Newsroominnovatie

Waar in de afgelopen jaren nog wat meesmuilend werd gedaan op redacties over ai in de newsroom zal dat in 2023 al weer iets meer ruimte innemen. De techniek van United Robots wordt inmiddels veelvuldig succesvol ingezet en nu de ontwikkelingen rond GPT 3 de mainstream media hebben bereikt gaan redacteuren zelf ook proefondervindelijk tot nieuwe oplossingen komen. In veel newsroomsystemen die momenteel worden ontwikkeld is het al te vinden, tot aan berichten die vanuit het orginele persbericht met één druk op de knop ready to publish worden opgemaakt. De vraag is of de kwaliteit voldoende is en de journalisitieke waarden voldoende gewaarborgd zijn om hoofdredacteuren en redactieraden te overtuigen om nu al een definitieve intrede te doen.

Lokaal

Gaat 2023 brengen waar al zo lang op wordt gehoopt? De digitale transitie van lokale media? Dat hangt er van af of er lef wordt getoond. Of lokale media zien dat ze behalve journalistieke platforms ook een belangrijk service-element met zich meedragen, de toegang tot hoe het werkt in hun gemeente. Het is niet voor niets dat er in hyperlocals als Nextdoor tegenwoordig ook informatie te vinden is die door burgerjournalistiek tot stand is gekomen. Iets wat je verwacht bij een onafhankelijk lokaal medium, maar waar het engagement vaak minder is omdat er te strict vanuit het non-commerciele DNA wordt gewerkt. Het is niet voor niets dat huis-aan-huis bladen ook in 2022 weer fier bovenaan het lijstje stonden van de meest gebruikte media op lokaal niveau. Er is geld vrijgemaakt door het ministerie voor investeringen op innovatie op dit vlak. De vraag is of het op de juiste manier gaat worden ingezet. Als lokale platforms hun service-element durven te omarmen en te vermarkten zou de journalistiek daarom heen geholpen kunnen worden is mijn verwachting.

Onzeker maar zeker het vermelden waard

In 2015 besprak ik het al met Gert-Jaap Hoekman toen ik bij Sanoma kwam shoppen om te kijken of het 538 Nieuws gevoed kon worden met nieuws van NU.nl (nu natuurlijk prima geland bij DPG familielid Qmusic): Waar het gesprek toen al over ging: dit gaat over over méér dan radio alleen. Dit gaat over het platform van de toekomst. De autoradio. En vooral het feit dat ie eigenlijk nog steeds 'stuk' is. Als de zelfrijdende auto een feit is, dan gaat daar van alles gebeuren waarbij tekst, foto, video en audio een rol gaat spelen. Zou er ruimte zijn voor een Nederlandse partij op dit vlak? De BBC deed laatst weer een dappere poging om dit op de kaart te zetten. Benieuwd of dat in 2023 verder wordt opgepakt. Let wel, in 2030 zullen zelfrijdende auto's waarschijnlijk al op de weg te vinden zijn en dat is volgens sommigen nog eerder.

Fijne laatste week van het jaar,

Elger