Sign in Subscribe
6 min read

TikTok schotelt jongeren veel desinformatie over het klimaat voor - en het algoritme helpt daarbij

30 procent van de video's over het klimaat die jongeren tegenkwamen op het sociale netwerk bevatte desinformatie, blijkt uit onderzoek van Pointer en Beeld & Geluid.
TikTok schotelt jongeren veel desinformatie over het klimaat voor - en het algoritme helpt daarbij
Foto: Collabstr / Unsplash

Vorige week schreef ik een betoog om niet zomaar de interfaces van populaire apps te gebruiken in je nieuwsapp, met als voorbeeld de app van het Dagblad van het Noorden. Ik ontving een reactie op deze nieuwsbrief van Alfred Meester, Adjunct-hoofdredacteur bij de krant. Mijn aanname dat deze interface niet goed zou werken klopt volgens hem niet:

Het is nog een beetje vroeg om met harde cijfers naar buiten te treden. DVHN-app is vorige maand live gegaan en die van de LC pas deze week. Maar alle indicatoren over de volle breedte staan op groen. Het aantal appgebruikers is met 10 tot 15 procent gestegen. Hetzelfde geldt voor het aantal sessies per gebruiker. Onze aanname dat de lezer goed bediend is door het opvallend aanbieden van onze acht beste signatuurverhalen lijkt dus te kloppen.
De groei zit overigens niet alleen in de verhalen die we in 'Uitgelicht' etaleren. Logisch ook, want wie doorklikt en het artikel leest komt daar onderaan op de detailpagina ook de homepage en aangeraden artikelen tegen.

Nu moet ik erbij zeggen dat ik niet weet hoe de app van het Dagblad van het Noorden er hiervoor uitzag, maar dat deze gebruikersinterface een verbetering is lijkt me evident, laten de cijfers zien. Zoals je in het Engels mooi kunt zeggen: "I stand corrected."

In mijn ogen blijft het overigens belangrijk om niet zomaar de interface-elementen van populaire apps of die gebruikt worden voor video, te gebruiken voor nieuwsartikelen. Testen en meten, dat is het geheim. Iets wat ze bij Mediahuis Noord continu doen, liet Alfred me weten.

In deze nieuwsbrief wil ik het met je hebben over:

  • 30 procent van de video's over het klimaat die jongeren zien op TikTok bevatten desinformatie.
  • Britse uitgevers zijn plots minder zichtbaar in Google.

30 procent van de video's over het klimaat die jongeren zien op TikTok bevat desinformatie

We hebben het vaak over de verspreiding van desinformatie op social media, maar ik kom maar weinig onderzoeken tegen met daarin harde cijfers.

Toevallig publiceerde Newsguard vorige week een onderzoek naar de verspreiding van desinformatie rondom de oorlog in Israël. Belangrijkste conclusie: 74 procent van de op Twitter X meest verspreide desinformatie over de oorlog in Israël wordt verspreid door betalende gebruikers met een blauw vinkje. Maar dat is wel een Amerikaans onderzoek, dat niet zoveel zegt over hoe groot het probleem hier in Nederland is.

Des te interessanter vond ik het dat Pointer een onderzoek publiceerde over desinformatie over het klimaat op TikTok, dat het samen met Beeld en Geluid heeft uitgevoerd. 30 procent van de video's over het klimaat die jongeren tegenkwamen op het sociale netwerk bevatte desinformatie.

Om tot deze conclusie te komen zijn de onderzoekers niet zelf TikTok gaan afstruinen, want alles valt of staat bij het algoritme en bij de interesses van jongeren die bepalend zijn voor het algoritme. Daarom hebben de onderzoekers jongeren aan het werk gezet:

Om erachter te komen in hoeverre jongeren in aanraking komen met misinformatie over het klimaat, zijn onderzoekers van Pointer en Beeld & Geluid op bezoek geweest bij een middelbare school in het westen van het land. Tien leerlingen tussen de 13 en 17 jaar kregen de opdracht om in een uur tijd zo veel mogelijk informatie over het klimaat op te zoeken. De leerlingen kregen een nieuw account, zodat hun kijkgeschiedenis geen invloed had op de video's die ze te zien kregen. En door kinderen zelf TikTok te laten gebruiken, kregen we op een natuurlijke manier inzicht in het algoritme van het platform.

Op die manier kwamen er 240 video's over het klimaat naar boven, waarvan er 73 desinformatie bleken te bevatten.

De misinformatie die we tegenkwamen was divers: van alt-right die klimaatverandering simpelweg ontkent, tot progressieven die de gevolgen te sterk neerzetten of verkeerde argumenten gebruiken in hun betoog. Ook kwamen we veel video’s tegen van de Creatieve Maatschappij, een warrig kanaal vol complottheorieën waar we al eerder een verhaal over maakten. Zo stelt een video op TikTok ten onrechte dat de ijsbeer uitgestorven is en dat klimaatverandering daar een oorzaak van is.

Wat het onderzoek extra interessant maakt is dat ook is geprobeerd inzicht te krijgen in hoe het algoritme van TikTok werkt. Dit is nog steeds het grote mysterie/geheim van het sociale netwerk, maar wel een essentieel onderdeel van hoe desinformatie zich verspreidt.

Omdat we de kinderen ook vroegen om video’s (grotendeels) uit te kijken en te liken, kregen we tevens meer inzicht in hoe aanbevelingen op TikTok werken. Op één video met misinformatie volgden er vaak meer. Hierbij zagen we opvallend vaak dezelfde patronen, waarbij dezelfde video’s in dezelfde volgorde werden uitgeserveerd.

Mocht je meer willen weten, dan heeft Pointer ook de complete onderzoeksmethode online gezet. Hopelijk worden er meer van dit soort onderzoeken gedaan over andere thema's of op andere sociale netwerken.

Britse uitgevers zijn plots minder zichtbaar in Google

De afgelopen tijd schreef ik veelvuldig over het teruglopen van het verkeer van social media naar nieuwssites. Twee weken geleden nog dat regionale redacties die reageerden op mijn oproep zich niet herkenden in de Amerikaanse cijfers die veelvuldig worden gedeeld. Daarop kreeg ik een reactie van Francien Winder, Manager Digital Data & Performance, die aangeeft zich dan weer niet te herkennen in het teruglopen van het verkeer vanuit sociale media.

Ze geeft aan dat rond mei/juni het verkeer vanuit Facebook, voor de tijdschriftenuitgever het grootste social-media-kanaal, meer dan gehalveerd is.

Uit onze data blijkt geen duidelijke reden, zo is de daling ook niet op 1 merk zichtbaar, maar op allemaal. Het valt daarnaast sterk samen met de berichtgeving van andere publishers internationaal, en ook de berichtgeving vanuit Meta minder focus op nieuws te hebben.

Het blijft de gemoederen bezig houden, zo blijkt maar weer.

En dan hebben we het enkel over het verkeer vanuit social media? Een andere belangrijke verkeersbron is natuurlijk Google. Op de lange termijn zijn er zorgen dat het inzetten van generatieve AI om zoekvragen direct in Google te beantwoorden in plaats van gebruikers door te sturen naar websites, gaat zorgen voor een flinke afname van zoekverkeer. Zoals Ian Betteridge deze week nog maar eens overzichtelijk opschreef in zijn nieuwsbrief.

Maar er lijkt nu al iets aan de hand: na de meest recente update aan het algoritme van de zoekmachine eerder deze maand, zijn veel uitgevers minder zichtbaar geworden binnen Google. Dat schrijft Press Gazette op basis van cijfers over Britse nieuwsmedia:

Of 70 leading publishers tracked by Press Gazette – which includes publishers in our monthly top 50 biggest newsbrands ranking and others on a list of news sites tracked by Sistrix – half saw falls in their visibility score. Of those, 24 saw declines in the double-digits.

Nu lijkt het er niet op dat Google, net als Facebook, doelbewust probeert nieuws minder belangrijk te maken. Maar het bedrijf sleutelt continu aan het algoritme achter de zoekmachine om gebruikers te kunnen aanbieden waar zij naar zoeken en om de strijd aan te gaan tegen iedereen die allerhande SEO-trucjes gebruikt. Dit keer lijkt de impact van de wijzigingen groter en negatiever dan andere keren, in ieder geval in het VK.

In Nederland is voor zover ik weet niemand die de zichtbaarheidsscore van nieuwsmedia in de gaten houdt, dus of het hier ook een probleem is durf ik niet te zeggen.

Deze andere dingen wil ik even kort met je wil delen