Sign in Subscribe
8 min read

Opeens zijn de drie grootste Nederlandse nieuwsmerken bezig met personalisatie

Opeens zijn de drie grootste Nederlandse nieuwsmerken bezig met personalisatie

Komende donderdag vertrek ik met een groep van 40 personen naar Griekenland. Voor de derde keer ga ik namelijk op reis met luisteraars van de podcast Trust Nobody die ik samen met Mark Versteden en Nelleke Poorthuis maak. De podcast gaat over Wie is de Mol?! en De Mol en in 2021 ontstond het idee om met onze luisteraars de locaties van deze tv-programma's achterna te reizen in een unieke groepsreis. En dit jaar gaan we dus naar Griekenland, waar De Mol (de Vlaamse variant van het programma) in 2020 naar toe ging.

Dat betekent dat je het even zonder mijn nieuwsbrief moet doen. De volgende editie verschijnt op maandag 3 juli. In de tussentijd zou je bijvoorbeeld kunnen luisteren naar de podcast Bladendokter waarin ik onlangs te gast was. Ik sprak een uur lang met Carolien Vader over de grote veranderingen op het gebied van online media waar we middenin zitten en wat daar de gevolgen van zijn.

In deze nieuwsbrief wil ik het met je hebben over:

  • AD, NOS en NU.nl zijn tegelijk bezig met personalisatie in hun nieuws-apps.
  • Social media wordt steeds belangrijker voor nieuws en op social media worden journalisten steeds minder belangrijk.
  • Met welke boodschap verkoop je het beste een online abonnement op nieuwsmerk?

1. AD, NOS en NU.nl zijn tegelijk bezig met personalisatie in hun nieuws-apps

De drie grootste online nieuwsmerken van Nederland zijn tegelijkertijd bezig om personalisatie onderdeel te maken van hun producten. AD, NOS en NU.nl komen met secties binnen apps en sites met een selectie gepersonaliseerd nieuws.

De NOS heeft sinds zes weken in zijn Android-app een pagina 'Persoonlijk' zitten, waar onder meer een selectie 'Voor jou gekozen' onderdeel van uitmaakt. Het idee hierachter is dat gebruikers van de NOS-app hier het belangrijkste nieuws dat voor hen relevant is en dat ze gemist hebben, kunnen terugvinden. Binnenkort komt de functie ook beschikbaar in de iPhone-app.

NU.nl test op dit moment bij een groep gebruikers een blok 'NU voor jou' op de homepage. Ook dit is een selectie artikelen die gebaseerd wordt op het leesgedrag van gebruikers. AD komt later met eenzelfde functie die wordt getest bij HLN in België.

Het is opvallend dat alle drie de nieuwsmerken op ongeveer hetzelfde moment aan personalisatie werken en dat de functionaliteit ook nog ongeveer gelijk is. Nu zou dat bij het AD en NU.nl natuurlijk kunnen komen, omdat ze beide onderdeel uitmaken van DPG Media, maar beide producten worden los van elkaar ontwikkeld. Bij alle drie stond het alleen wel op de wensenlijst, maar waarschijnlijk waren er andere functies belangrijker. Daar komt bij dat de aanbevelingsalgoritmes die worden gebruikt een stuk beter werken dan een paar jaar geleden en ook steeds breder beschikbaar komen.

Desondanks moet er bij dit soort technologieën altijd aan de achterkant het nodige getweakt worden. Bij NU.nl kwamen ze er bijvoorbeeld achter dat sommige gebruikers alleen maar sportnieuws te zien kregen in het blok met aanbevolen artikelen, vertelde adjunct-hoofdredacteur Lindsay Mossink me afgelopen week in het webinar rond de lancering van het Digital News Report. Dat is niet gek als een gebruiker veel sport leest, maar de redactie vond het toch wel belangrijk dat er iets meer diversiteit in het blok zit.

Dit is een punt waarop je goed ziet dat de redactie vaak alsnog wil meedenken/-beslissen over wat er gebeurt op het gebied van personalisatie. Wat bijvoorbeeld opvalt is dat ze er alle drie voor kiezen om er losse secties van te maken, waarbij duidelijk is dat het hier om een gepersonaliseerde selectie gaat die niet door de redactie is gemaakt. Dat terwijl gebruikersonderzoeken laten zien dat gepersonaliseerde selecties meer worden gebruikt als ze geen los blok vormen, maar gewoon onderdeel zijn van een homepage. Bij NU.nl vond de hoofdredactie het belangrijk dat het blok duidelijk afgescheiden is van de redactionele selectie op de homepage.

In mijn ogen wordt het echter pas echt interessant als je journalistieke keuzes en personalisatie gaat combineren. Als de redactie nieuws bijvoorbeeld een score meegeeft over hoe belangrijk het is, dan kan een aanbevelingsalgoritme die score meenemen als één van de factoren in de selectie die hij maakt. Voor zover ik weet doen AD, NOS en NU.nl dit nog niet.

Een andere interessante manier om redactionele keuzes en personalisatie samen in te zetten zijn de gepersonaliseerde pushberichten die NU.nl verstuurd. In de app kun je aangeven dat je 'Belangrijk nieuws voor jou' wil ontvangen. Op basis van je leesgedrag worden je interesses verzameld en vervolgens krijg je een pushbericht als de redactie heeft bepaald dat het nieuws moet worden verstuurd naar gebruikers met interesse in dat onderwerp. De redactie bepaalt dus of nieuws 'pushwaardig' is, een aanbevelingsalgoritme of het relevant is voor jou.

Nu verwacht ik dat algoritmes op basis van een goede dataset overigens steeds beter in staat zijn te leren wat belangrijk nieuws is, waardoor de redactionele component misschien niet eens nodig is. Het is een kwestie van een zo'n dataset opbouwen (in mijn ervaring worden de keuzes van redacties niet bijgehouden), een dergelijk algoritme ontwikkelen en dat vervolgens trainen. Als je je bedenkt dat er nu voor wordt gekozen om algoritmes enkel op basis van leesgedrag persoonlijke selecties te laten maken, is er geen argument om daarin niet volautomatisch te laten meewegen dat belangrijker nieuws eerder wordt aanbevolen.

2. Social media wordt steeds belangrijker voor nieuws en op social media worden journalisten steeds minder belangrijk

Afgelopen woensdag verscheen het Digital News Report 2023. Dit is een groot internationaal onderzoek naar nieuwsgebruik dat het Reuters Institute ieder jaar uitvoert. Inmiddels wordt het uitgevoerd in 46 landen, waardoor je heel goede internationale vergelijkingen kunt maken en door het jaarlijkse karakter trends inzichtelijk kunt krijgen.

In Nederland werkt het Reuters Institute samen met het Commissariaat voor de Media, dat meedenkt over de opzet en een eigen rapport schrijft dat zich focust op de Nederlandse markt. Ik heb de eer om jaarlijks een webinar te mogen presenteren rondom de publicatie van het rapport. Dit jaar ging het onder meer over personalisatie (zie het stuk hierboven) en nieuwswijsheid. Daarnaast sprak ik met Gerson Veenstra van EenVandaag over publieksparticipatie en met Harrison van der Vliet van NRC over audio. Het volledige webinar is terug te kijken op YouTube.

In mijn nieuwsbrief van afgelopen vrijdag besprak ik vijf highlights uit het Nederlandse rapport, waaronder hoe tv al jaren minder belangrijk wordt als nieuwsbron en het aantal podcastluisteraars voor het eerst in jaren daalt, maar er wel meer geluisterd wordt. Je kunt dit ook allemaal zelf terugvinden in het rapport dat gratis te downloaden is.

Het internationale rapport, waarin je zowel de ontwikkeling in Nederland als wereldwijd terug kunt vinden, kun je downloaden op de site van het Digital News Report. Er is uiteraard veel over geschreven de afgelopen week en iedereen haalt net weer andere inzichten uit het rapport.

Niemanlab focuste zich bijvoorbeeld op wat er gebeurt met nieuws op social media. Vroeger ging het daarbij over het delen van links naar nieuwsartikelen op bijvoorbeeld Facebook en Twitter, maar op dat vlak is een heel duidelijke omslag te zien.

Facebook’s move away from news has coincided with a general decrease in what RISJ refers to as “participation in online news.” Across the markets RISJ looked at, only 22% of respondents are “active participators” — sharing or commenting in online news discussions — with 47% not participating at all.

Dat terwijl voor steeds meer mensen het consumeren van nieuws begint op social media:

Worldwide, just 22% of respondents “say they prefer to start their news journeys with a website or app,” down 10 percentage points since 2018. For most, social has taken over as the first path to news.
And the fastest growing social networks — TikTok, Instagram — focus on “celebrities, influencers, and social media personalities,” not on news organizations or journalists.

Dat is in lijn met wat met al opviel in de Nederlandse data: TikTok groeit als één van de weinige social media als het gaat om gebruik als nieuwsbron en wordt in de groep 18-24 jaar door bijna één op de vijf mensen gebruikt. Dat terwijl traditionele media en journalisten nauwelijks actief zijn op TikTok. TikTok-gebruikers consumeren het nieuws bij influencers, politici, activisten en beroemdheden. Ook op andere platformen, zoals Instagram en YouTube zie je dat terug.

Deze ontwikkeling wordt volgens mij nog weleens onderschat door journalisten en uitgevers, terwijl het volgens mij iets is waar de hele industrie zich van bewust moet zijn.

3. Met welke boodschap verkoop je het beste een online abonnement op nieuwsmerk?

Het makkelijke antwoord op deze vraag zou zijn: dat verschilt per nieuwsmerk, maar er zijn toch wel echt do's en don'ts. Een groep Duitse onderzoekers publiceerde onlangs de resultaten van een onderzoek dat men deed in het Verenigd Koninkrijk.

De onderzoekers onderscheiden vier soorten boodschappen:

  • Voordelen van een online abonnement tegenover een abonnement op papier
  • Het sociale aspect (je wordt onderdeel van een community, kunt in contact komen met gelijkgestemden etc.)
  • Het steunen van onafhankelijke journalistiek
  • De journalistiek heeft het financieel moeilijk

Alle mogelijke combinaties van deze uitingen zijn onderzocht en twee van die combinaties sprongen eruit:

  1. De combinatie van het steunen van onafhankelijke journalistiek en dat de journalistiek het financieel moeilijk heeft. Dit is een boodschap die je veel ziet en waarbij het afsluiten van abonnement als een soort donaties aan de journalistiek wordt gepresenteerd.
  2. De combinatie van de voordelen van een abonnement, het sociale aspect en dat de journalistiek het financieel moeilijk heeft. Dat terwijl de onderzoekers aangeven dat over het algemeen 3 boodschappen combineren net te veel is. Alle andere combinaties van 3 boodschappen (of zelfs van alle 4) presteerden niet goed in het onderzoek.

Zelfstandige boodschappen deden het ook niet zo goed, dus een combinatie van twee boodschappen lijkt over het algemeen het beste te werken.

Nu is dit onderzoek uitgevoerd zonder er een merk aan te koppelen en dat brengt mij terug naar het begin van dit stukje. In mijn ogen verschilt het per merk en waar je voor staat. Voor Follow The Money is een combinatie van het steunen van onafhankelijke journalistiek en dat de journalistiek het financieel moeilijk heeft heel logisch. Maar een lokaal nieuwsmedium lijkt me het sociale aspect in combinatie van het steunen van onafhankelijke journalistiek logischer (voor de duidelijkheid: dat is mijn aanname). Een vervolgonderzoek waarin wordt getest met echte merken lijkt me dan ook bijzonder interessant.

4. Dit heb ik de afgelopen week gelezen