Sign in Subscribe
10 min read

Hoe ziet het journalistieke landschap in ons land eruit in 2035?

Goedemorgen,

Afgelopen donderdag publiceerde het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek voor de tweede keer een scenariostudie naar de toekomst van de journalistiek. Het vorige onderzoek stamt uit 2014 en in zeven jaar tijd is er flink wat veranderd in de media (en in de wereld). Bij een scenario-onderzoek wordt er geen voorspelling gedaan, maar worden afhankelijk van een combinatie van factoren verschillende (extreme) scenario's geschetst die kunnen helpen grip te krijgen op hoe de toekomst eruit zou kunnen zien.

In dit scenario-onderzoek is gekeken naar de het journalistieke landschap in Nederland in 2035 gebruik gemaakt van twee factoren:

  1. Worden big tech en data gereguleerd?
  2. Vertrouwen burgers elkaar?

Het combineren hiervan leidt tot vier scenario's:

Extremes (wantrouwen en ongereguleerd)

Een wereld waarin de samenleving verregaand gepolariseerd is. Extreme stemmen bepalen het publieke debat en er vindt geen constructieve maatschappelijke dialoog plaats. Het politieke landschap is instabiel en dit leidt tot een zigzagbeleid bij de overheid, met schadelijke gevolgen voor de publieke voorzieningen. Mis- en desinformatie zijn alom aanwezig en voeden de verschillen. Ongehinderd door regulering maken de techbedrijven gebruik van clickbait, micro-targeting, attention hacking en meer. Alles om zo veel mogelijk consumenten zo lang mogelijk ‘engaged’ te houden met steeds extremere content die aansluit bij hun overtuigingen. Klassieke journalistieke waarden als onafhankelijkheid en waarheidsgetrouwe berichtgeving verliezen hun waarde in een gefragmenteerd medialandschap met kanalen voor iedere subgroep. Kleine startups spelen in op de laatste hypes en grote mediabedrijven bieden ofwel extreme content waarmee ze het wantrouwen kunnen exploiteren, ofwel lifestylecontent die slim gepersonaliseerd wordt. Voor makers van journalistieke content is stellingnemen de enige manier om te overleven. De laatste mainstream media doen het licht uit omdat het niet lukt om een brede groep consumenten aan zich te binden.

Bubbles (wantrouwen en gereguleerd)

Een wereld waarin we het over weinig eens zijn, behalve dan dat iedereen het recht heeft om zijn eigen mening in een digitale omgeving te uiten, zonder dat dit je openbare leven aantast. Door de overheid is ingegrepen om de privacy van burgers en hun zeggenschap over hun data effectief te waarborgen. Tegelijkertijd is het debat over andere onderwerpen hevig, zoals het vraagstuk van inclusie en diversiteit. Het is een samenleving met meerdere gezichten. Er zijn bedrijven en instellingen waar grotendeels mensen van kleur of LHBTQI+’ers werken. En hele sectoren die opvallend eenkleurig en traditioneel blijven. Om dit hanteerbaar te houden is er online en in het maatschappelijke debat sprake van agree to disagree: in het openbare (digitale) leven gaat men confrontaties met elkaar uit de weg. Daarnaast heeft elke subgroep binnen de samenleving zijn eigen afgeschermde omgeving, waarin burgers zeggen wat ze denken. Er zijn gesubsidieerde mainstream media, maar die worstelen omdat ze geen stelling kunnen nemen, terwijl er nauwelijks een gematigd midden is om aan hen te binden. De rest van de media en journalisten richten zich primair op hun eigen loyale volgers, mensen binnen dezelfde bubbel, die in ruil voor content waar ze het mee eens zijn betalen of hun data delen.

Money (vertrouwen en ongereguleerd)

Een wereld waarin economische voorspoed het makkelijker maakt om tegenstellingen niet te problematiseren. We hanteren verschillen door te zorgen dat iedereen er stapje voor stapje op vooruit gaat, al is dit niet in gelijke mate. Er ontstaat een laag van superrijken met veel invloed die met hun exorbitante levensstijl de aandacht trekken en voor velen een voorbeeld vormen. Grote datalekken hebben geleid tot brede verontwaardiging en in antwoord daarop is big tech overgegaan tot zelfregulering. Dit is echter vooral windowdressing en ondertussen loopt het volledige digitale leven via hun platforms. De techbedrijven bepalen door wel of niet te modereren en door hun verspreidingsalgoritmes grotendeels het maatschappelijke debat en hebben de volledige advertentiemarkt in hun greep. De stabiele liberale overheid ziet geen draagvlak voor het ingrijpend reguleren van big tech, de economische schade daarvan wordt te groot verondersteld. Er is een veelstemmig en veelkleurig medialandschap met zowel mainstream media als kleine kanalen. Dit landschap is echter wel bijna volledig in handen van een paar commerciële mediabedrijven. Dit maakt dat veel redacties en journalisten uiteindelijk commercieel gedreven keuzes maken ten aanzien van hun content. Hoewel consumenten het grote aantal geïntegreerde advertenties in hun content als noodzakelijk kwaad geaccepteerd hebben, verwachten ze van journalisten wel dat ze transparant zijn over hun commerciële belangen.

Careful (vertrouwen en gereguleerd)

Een wereld waarin het succesvol aanpakken van een aantal grote onderwerpen (klimaat, het realiseren van meer inclusie) leidt tot een veerkrachtige samenleving waarin verschillen constructief gehanteerd worden. Burgers zijn zelfbewust en kritisch ten aanzien van hun rechten, zeker ten aanzien van data. Dit heeft de overheid mandaat gegeven om big tech ingrijpend te reguleren en een basis van platforms en digitale voorzieningen als nutsbedrijven te reguleren. Mis- en desinformatie zijn een reëel maar hanteerbaar probleem, burgers vertrouwen erop dat journalisten hen helpen om het kaf van het koren te scheiden. De politiek beweegt zich binnen een voorspelbare bandbreedte. De overheid is overtuigd van het belang van kwaliteitsjournalistiek en subsidieert lokale en landelijke onderzoeksjournalistiek. Er is draagvlak voor het nauw definiëren van wat betamelijk is in het (online) maatschappelijke debat. Daarbij wordt rekening gehouden met het perspectief en de gevoeligheden van zoveel mogelijk subgroepen binnen de samenleving. Extreme stemmen mogen wel gehoord worden, maar zonder algoritmes die ze versterken en zonder verregaande polarisatie vinden ze weinig weerklank. Er is een breed, stabiel en divers maatschappelijk midden, dat bediend wordt door mainstream media.

Echt heel vrolijk word je waarschijnlijk niet van deze scenario's, maar het biedt wel handvatten om mee aan de slag te gaan. Zowel in beleid als in hoe mediabedrijven, overheden en journalisten zich klaar kunnen maken voor dat wat hen te wachten staat.

De vier scenario's zijn tot in detail uitgewerkt en zelfs verrijkt met fictieverhalen om ze tot leven te wekken. Er worden per scenario ook een aantal grote vragen beantwoord, zoals:

  • Hoe gaat de samenleving om met de toename van mis- en desinformatie?
  • Hoe staat het met de persvrijheid?
  • Hoe ziet het medialandschap eruit in 2035 en welke verdienmodellen zijn levensvatbaar?
  • Kan de sector in 2035 mensen met de juiste competenties aan zich binden?

Het resultaat is te vinden op journalistiek2035.nl en het is zeer de moeite waard om doorheen te klikken (en uiteraard te lezen).

Maar doet dat vooral straks, want in deze nieuwsbrief heb ik verder aandacht voor:

  • De drie belangrijkste trends in de Nederlandse media volgens de Mediamonitor 2021.
  • Google stopt met gepersonaliseerde nieuwsbulletins.
  • Facebook doet een heleboel overnames die passen bij zijn metaverse-toekomstbeeld.

Fijne zondag,

Elger

Mediamonitor 2021

Dit zijn de drie belangrijkste trends in de Nederlandse media volgens de Mediamonitor

Het Commissariaat voor de Media heeft zijn jaarlijkse Mediamonitor gepubliceerd. De onderzoekers zien drie duidelijke trends als je kijkt naar het mediagebruik in ons land en de ontwikkelingen in de markt:

  1. Online mediaconsumptie blijft groeien, ondanks een opleving van traditionele radio en tv als gevolg van corona.
  2. Streaming is mainstream geworden met een verdere groei in zowel aanbod als gebruik.
  3. Een convergentie van mediakanalen, waarbij traditionele grenzen tussen verschillende media steeds vaker vervagen.

Dat derde punt heeft waarschijnlijk nog wat toelichting nodig:

“Waar we in het verleden duidelijke scheidslijnen tussen media kenden, zien we nu dat de meeste (grotere) mediabedrijven crossmediale producten aanbieden. Uitgevers die van oudsher aanbieder van het geschreven woord zijn, stappen nu massaal in podcasts. Dit is logisch gezien de aard van de content die zij maken. Tijdschriften en dagbladen worden steeds meer digitaal gelezen en televisiezenders lanceren nieuwe formats eerst online”, aldus het CvdM.

Download het volledige rapport

Als je vandaag, of anders komende week, wat tijd kunt vrijmaken om de hele Mediamonitor 2021 door te lezen, doe dat dan vooral. Er staan op zich nauwelijks verrassingen in (sterker nog: de onderzoekers putten veelvuldig uit andere onderzoeken die eerder dit jaar verschenen), maar zo'n rapport maakt het toch net even wat concreter en helpt om de grote lijnen te zien. Er wordt onder meer ruim aandacht besteed aan de fusie tussen RTL Nederland en Talpa Network, wat leidt tot vier aanbevelingen:

  1. Zorg voor een toekomstbestendige publieke omroep.
  2. Zorg voor een eerlijker speelveld tussen Nederlandse omroepen.
  3. Zorg voor een eerlijker speelveld tussen Nederlandse mediabedrijven en Big Tech.
  4. Zorg voor transparantie over eigendomsverhoudingen.

Twee andere dingen die ik wil uitlichten:

  • Als het gaat om nieuws en social media dan is Facebook voor 26 procent van de Nederlanders een nieuwsbron, gevolgd door WhatsApp met 22 procent en YouTube met 15 procent. Kijk je echter naar de doelgroep 18-24 dan staat Instagram met 34 procent bovenaan, gevolgd door Facebook en YouTube met 28 procent.
  • Het rapport laat een snelle groei van Videoland en Disney+ in ons land zien, terwijl de groei er bij Netflix uit lijkt (dat is overigens met 50 procent nog steeds het meestgebruikte 'kijkplatform').

Een blokje over audio

Google stopt met gepersonaliseerde nieuwsbulletins

Google stopt met gepersonaliseerde nieuwsbulletins

Twee jaar geleden breidde Google de nieuwsmogelijkheden van zijn Google Assistent in de VS uit met een gepersonaliseerd nieuwsbulletin dat wordt samengesteld uit losse berichten van diverse media. De functie kwam tot nu toe niet naar Nederland en dat gaat ook niet meer gebeuren, want Google stopt ermee. Er kunnen twee redenen zijn die hier aan ten grondslag ligt: technisch werkte het niet goed of mensen gebruikten de functie niet. Welke van de twee het is, daar laat het internetbedrijf niets over los.

Fans of Your News Update are now greeted with a message in the app: “Your News Update is no longer available, but you can still get the latest news from your favorite shows by adding them here.” A Google spokesperson called the removal a “streamlining” of “our audio news products to improve users’ experience.” And thus another worthy experiment falls to the wayside.
Zo kun je user generated audio inzetten

Zo kun je user generated audio inzetten

In de podcast Trust Nobody die ik maak over Wie is de Mol? laten we als vast onderdeel een aantal audioberichten van luisteraars horen. Dat zijn bijvoorbeeld zaken die ze zijn opgevallen bij het kijken van Wie is de Mol? of vragen die ze ons willen stellen. Deze berichten maken onze podcast inhoudelijk beter en versterken de intieme band die we hebben met onze luisteraars. Het is een concreet voorbeeld van hoe user generated audio kan worden ingezet bij het maken van een podcast, maar ook daarbuiten kun je er van alles mee. Dit artikel zet een aantal mogelijkheden op een rij.

Je wekelijkse portie Facebook

Facebook doet een heleboel overnames die passen bij zijn metaverse-toekomstbeeld

Facebook doet een heleboel overnames die passen bij zijn metaverse-toekomstbeeld

Mede door de overnames van Instagram en WhatsApp is Facebook zo groot geworden en heeft het zijn gigantische machtspositie gekregen. Toezichthouders kijken dan ook kritisch naar eventuele overnames die Facebook wil doen op social-media-vlak. Dat het bedrijf de afgelopen jaren miljarden investeerde in het overnemen van bedrijven op het gebied van virtual reality en gaming lijkt niemand wat te deren. Mocht het toekomstbeeld dat Mark Zuckerberg schetst van de metaverse werkelijkheid worden, dan zou het echter zo kunnen zijn dat Facebook een monopoliepositie krijgt, mede door de overnames die het nu doet.

Zo kan Facebook gefixt worden volgens experts

Zo kan Facebook gefixt worden volgens experts

Vox.com vroeg twaalf experts hoe zij denken dat de problemen met/van Facebook opgelost kunnen worden. Onder meer senatoren, voormalige managers van Facebook en onderzoekers is gevraagd naar hun kijk hierop. De belangrijkste punten die zij aandragen:

Antitrust enforcement. Facebook isn’t just Facebook but, under the Meta umbrella, also Instagram, WhatsApp, Messenger, and Oculus. And several experts Recode interviewed believe that forcing Facebook to spin off these businesses would defang it of its concentrated power, allow smaller competitors to arise, and challenge the company to do better by offering customers alternatives for information and communication.
Create a federal agency to oversee social media, like the Food and Drug Administration.
Change Facebook’s leadership. Facebook’s problems are almost synonymous with the leadership of Mark Zuckerberg, who has unilaterally controlled the company he started in his Harvard dorm room in 2004.
Increase transparency. You can’t fix a problem if you don’t know exactly what the problem is. Facebook, like other social media companies, is largely a black box to researchers, journalists, and analysts trying to understand how its complex and ever-changing algorithms dictate what billions of people see online.
Hold Mark Zuckerberg and other Facebook executives criminally liable.

Dit wil ik ook nog met je delen