Sign in Subscribe
7 min read

Grote onderwerpen moet je blijven uitleggen, maar hoe?

Goedenavond,

Achter de schermen ben ik druk bezig met de voorbereiding van een grote verhuizing van deze nieuwsbrief. Omdat Twitter, voor zover bekend, op korte termijn de stekker uit nieuwsbriefdienst Revue trekt, moet ik na 7,5 jaar op zoek naar een andere nieuwsbriefdienst. Daar komt het aanpassen van mijn werkwijze bij kijken en (als dat lukt) het verhuizen van het complete archief van 372 edities. Zodra het zover is, deel ik mijn ervaringen met je.

Voor nu wil ik gewoon twee onderwerpen met je bespreken:

  • De uitdaging van het uitleggen van grote onderwerpen voor een publiek met een verschillend kennis- en interesseniveau.
  • Er zijn weer vier scenario's voor de toekomst van nieuws verschenen.

Grote onderwerpen moet je blijven uitleggen, maar hoe?

Afbeelding: NOS op 3

Als er één uitdaging is voor de journalistiek waar in mijn ogen meer aandacht naar uit mag gaan, dan is het wel het verschil in voorkennis en interesse bij de grotere onderwerpen in het nieuws. Je wilt in een artikel niet steeds de hele achtergrond uitleggen, maar ook continu instapmomenten blijven creëeren. Immers: het grootste deel van het publiek volgt niet elke stap in een groter verhaal dat weken, maanden of zelfs jaren duurt. Tegelijkertijd wil de één alles weten over een onderwerp en de ander wil net genoeg weten om het te kunnen begrijpen.

Als ik hier met journalisten over praat, hoor ik regelmatig opmerkingen langskomen als "maar we kunnen het niet steeds uitleggen, want dat is vervelend voor de mensen die het al weten" en "we hebben een dossier waar alles wat er over hebben geschreven hebben verzameld". Als het om dat eerste gaat is mijn reactie steevast: dan moet je gaan nadenken over een vorm waarbij je de mensen die het al weten én de mensen die het niet weten beiden kan voorzien in hun behoefte. En als het gaat om dossiers, dan is mijn ervaringen dat het gemiddelde dossier gelijk is aan het neerzetten van drie propvolle archiefdozen voor iemands neus met de daarbij de mededeling: "veel plezier ermee". Er is geen enkele structuur in te vinden en het is niet meer dan een chronologische vergaarbak van alle artikelen over een onderwerp. In mijn ervaring komen er overigens ook nauwelijks bezoekers op dossierpagina's.

Er zijn de afgelopen jaren genoeg interessante initiatieven geweest om hier iets aan te doen. Zoals Newschain: een tool waarmee je informatieblokjes maakt die je kunt toevoegen aan artikelen. Deze informatieblokjes worden dichtgeklapt getoond met enkel een titel, bijvoorbeeld een vraag, en kunnen worden opengeklapt als een lezer de informatie wil lezen. Op die manier hebben mensen die niet meer willen weten over een onderwerp er weinig last van en worden mensen die juist meer willen weten op hun wenken bedient. Bovendien kunnen de blokjes worden hergebruikt en hoef je als journalist iets dus maar één keer uit te leggen. Het feit dat je kunt meten hoe vaak een blokje wordt opengeklapt, geeft een redactie ook nog heel waardevolle informatie over de interesse van het publiek. De blokjes van Newschain werden een tijd lang gebruikt door het AD en enkele regionale kranten, maar ik zie ze inmiddels eigenlijk nooit meer in artikelen staan. Zonde in mijn ogen.

De BBC deed vier jaar geleden een groot onderzoek naar formats voor online nieuws met als uitgangspunten verschillende behoeftes van een jong publiek. Het aanpassen van artikelen aan het kennisniveau en interesse van het publiek was er één van en hiervoor werden een heleboel concepten getest. Interessant was onder meer een gepersonaliseerde tijdlijn waarin je snel kunt zien wat je hebt gelezen in een groter verhaal en wat je hebt gemist. Ook een concept waarbij je alinea's kon openklikken om meer uitleg te krijgen, vond ik interessant. De onderzoekers hebben een heleboel lessen geleerd, maar ik heb de concepten helaas niet teruggezien bij BBC News.

Een publicatie die NOS op 3 vorige week triggerde mee om over dit onderwerp te schrijven. In een interactief verhaal heeft de redactie geprobeerd de stikstofcrisis uit te leggen. Voordat je begint met lezen kun je kiezen hoe diep je in het onderwerp wilt duiken. Je kunt kiezen uit vier lengtes: van 'de basis' (4 minuten leestijd) tot 'in detail' (15 minuten leestijd). Afhankelijk van je keuze worden blokken informatie wel of niet getoond. Het is een interessante manier om een heel groot en complex onderwerp uit te leggen voor iedereen die het niet helemaal begrijpt of gevolgd heeft (en dat is denk ik het grootste deel van de Nederlanders).

Het is dé productie die je als NOS eigenlijk actief moet aanbieden zodra je over stikstof schrijft. En daar gaat het helaas mis. In de zogeheten collectie over stikstof, staan een aantal uitlegartikelen en belangrijke nieuwsartikelen over het thema uitgelicht, maar dit ultieme, interactieve uitlegverhaal ontbreekt vreemdgenoeg. En bij alle artikelen over de de stikstofcrisis die de NOS vrijdag heeft gepubliceerd is er slechts eentje waarin het verhaal is meegenomen.

Al met al vind ik het mooi om te zien dat er redacties zijn die blijven experimenteren met vormen om het grote verhaal uit te leggen. Ik hoop de komende tijd nog veel meer mooie voorbeelden/pogingen te zien.

Weer vier scenario's voor de toekomst van nieuws

"a picture of a robot reading a newspaper" (gegeneerd door DALL·E 2)

Vorig jaar presenteerde het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek een scenariostudie naar de journalistiek in 2035. Langs twee assen (wantrouwen-vertrouwen en ongereguleerd-gereguleerd) werden vier scenario's uitgewerkt voor hoe de journalistiek er over iets meer dan tien jaar uitziet. In mijn nieuwsbrief schreef ik hier destijds over en er is tevens een website waarin de scenario's en het onderzoek uitvoerig worden beschreven.

Bij consultancybureau Deloitte vonden ze één scenariostudie blijkbaar niet genoeg, want vorige week publiceerden zij een scenariostudie naar het nieuwslandschap in 2030 onder de noemer 'The Future of News'.

In het rapport (pdf) worden ook vier scenario's uitgewerkt, maar zij kozen naast de as wantrouwen-vertrouwen voor de as diversiteit aan nieuwsbronnen-uniforme nieuwsbronnen. Het resulteert in vier scenario's:

1. Multidimensional Tribes

In this scenario, there is low trust towards news and journalism, but a diverse set of news outlets exist.

2. The News Utopia

The News Utopia is a scenario where there is high trust and broad interest in news, and a diverse set of news outlets are able to compete and collaborate with tech platforms.

3. Benevolent Tech Platforms

In this scenario, only a few news outlets remain, and are dominated by tech platforms. Tech companies however, do not misuse their position and behave responsibly by putting society first. Consumers therefore continue to have a high trust and broad interest in news.

4. Ignorance is Bliss

In this world, consumers have low trust in journalism and a high degree of news avoidance. As a result, there are only a few news outlets, which are dominated by tech platforms.

Als je de scenario's van Deloitte met die van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek vergelijkt, dan zijn die van laatstgenoemde extremer en ook wat verhalender uitgewerkt. Dat zet je meer aan het denken, maar maakt het ook makkelijker om ze aan de kant te leggen als onrealistisch. De scenario's van Deloitte voelen wat dat betreft iets toepasbaarder. En om het nog concreter te maken komen de onderzoekers met zes voorstellen voor initiatieven om de waarde van nieuws te versterken:

1. (Digital) media educational programs can educate news consumers on digital and media literacy and their understanding of journalism, including its threats.
2. Critical thinking reminder is a voluntary or mandatory tool for tech platforms that would reminds news consumers to pause and assess online news articles they read and share.
3. Transparent algorithms aim to allow third parties and the news consumer to reset and influence (part of) the algorithms or data used to generate their news feed.
4. Pluriform news aggregator aims to nudge news consumers to leave their bubble and expose them to new perspectives by providing different news resources.
5. Proof of provenance provides news consumers with an ‘’audit trail’’ for news articles, giving insights into its sources and edits.
6. Funding for independent news outlets provides the news consumer with a more accessible, pluriform news service.

In mijn ogen zijn dit allemaal initiatieven waar de markt (en de overheid) mee aan de slag zouden moeten. En gelukkig gebeurt dat deels al. Neem proof of provenance. De NPO gaat hiermee, samen met een aantal andere partijen, experimenteren. Ik ben zelf, samen met Bart Jan Cune, bij dit project betrokken geweest. Op LinkedIn legt Bart Jan uit wat het inhoudt en hij deelde daar meteen de explainer die we hebben gemaakt over deze technologie.

Ik hoop dat ook op het gebied van alle andere punten stappen worden ondernomen. Als het gaat om transparante algoritmes zie ik dat helaas niet snel gebeuren. En als het gaat om nieuws aggregatoren die mensen uit hun bubbel proberen te halen, dan twijfel ik of dat in de praktijk gaat werken. Wat overigens alleen maar meer aanleiding geeft om ermee te gaan experimenteren.

Dit wil ik ook nog met je delen

Fijne week,

Elger