De gevolgen van minder nieuws op Facebook worden steeds zichtbaarder

Deze week gaf ik een presentatie tijdens een webinar van De Mediafederatie over hoe je geld kunt verdienen met nieuwsbrieven en de laatste tijd krijg ik meer aanvragen voor presentaties of workshops over nieuwsbrieven. Ik gok dat het iets te maken heeft met de afname van het verkeer dat uitgevers zien, door de aanpassingen die Facebook heeft doorgevoerd in zijn algoritme.

Nieuwsbrieven zijn een perfecte manier om een relatie op te bouwen met je publiek, die je zelf beheert. Mocht je er ook mee aan de slag willen (of meer mee willen doen) en hulp nodig hebben: stuur me vooral een mailtje op elger@elger.fm.

In deze nieuwsbrief wil ik het met je hebben over:

• Wat zijn de maatschappelijke gevolgen van Facebooks afkeer van nieuws?
• Op sommige plekken in de journalistiek wordt generatieve AI omarmd.

Wat zijn de maatschappelijke gevolgen van Facebooks afkeer van nieuws?

De meeste uitgevers merken de gevolgen van Meta's beslissing om nieuws op Facebook te onderdrukken binnen het NewsFeed-algoritme. Toen ik hier voor het eerst over schreef, kreeg ik een aantal reacties van redacties die hier nog niets van merkten. Inmiddels hoor ik toch vooral dat ook in Nederland redacties merken dat ze flink wat verkeer mislopen door Facebooks aanpassingen. Ik merk daarbij ook dat het lastig is om dit echt inzichtelijk te krijgen, omdat uitgevers niet zo heel open zijn in het delen van dit soort cijfers. Dus ik moet het doen wat ik her en der hoor.

Wat nog minder duidelijk is, is wat de maatschappelijke gevolgen zijn van het feit dat Facebook-gebruikers minder nieuws is. Als die er al zijn natuurlijk.

In Canada, waar Facebook nieuws volledig heeft geblokkeerd, is er wel het nodige onderzoek naar gedaan. De situatie daar is uiteraard niet vergelijkbaar met andere landen waar nieuws enkel wordt beperkt, maar het geeft desondanks interessante (en ook wel zorgwekkende) inzichten.

Volgens NewsGuard is het aantal interacties met wat zij classificeren als 'onbetrouwbare bronnen' in Canada gestegen van 2,2% naar 6,9% in de eerste drie maanden nadat het verbod inging.

Gordon Crovitz, co-CEO bij NewsGuard, zegt tegen Reuters, dat hij dit extra zorgelijk vindt omdat er steeds meer desinformatie op Facebook te vinden is:

We see a sharp uptick in the number of AI-generated news sites publishing false claims and growing numbers of faked audio, images and videos, including from hostile governments ... intended to influence elections.

Onderzoekers van de McGill Universiteit en de Universiteit van Toronto werken samen in het project Ecosystem Observatory. Zij analyseerden zo'n 40,000 Facebook-berichten op de pagina's van 1000 uitgevers en 185 opiniemakers en in 600 politieke groepen. Daarbij vergeleken ze de interactie van gebruikers met berichten voor en na de nieuwsblokkade.

De interactie met de berichten van opiniemakers bleven onverantwoord, maar in de politieke groepen maakten de links naar nieuwssites plaats voor afbeeldingen. Soms zijn dat screenshots van nieuwsartikelen, maar vooral ook politieke memes.

Taylor Owen, de directeur van het het onderzoeksproject, zegt daarover tegen Reuters:

"The ambient presence of journalism and true information in our feeds, the signals of reliability that were there, that's gone."

De Facebook-situatie in de VS is vergelijkbaarder met die in Nederland. Het politieke klimaat en het medialandschap zijn natuurlijk compleet anders, laat dat duidelijk zijn, maar zowel in de VS als bij ons, zijn er nog gewoon links naar nieuwssites te vinden op Facebook, maar in veel mindere mate dan voorheen.

In de VS hebben rechtse Pro-Trump-media daar last van. Terwijl die juist ontzettend afhankelijk zijn van Facebook voor hun voorkeur. The Atlantic schrijft:

Some of the bigger names in the field have been pummeled the hardest: The Daily Caller lost 57 percent of its audience; Drudge Report, the granddaddy of conservative aggregation, was down 81 percent; and The Federalist, founded just over a decade ago, lost a staggering 91 percent. (The site’s CEO and co-founder, Sean Davis, called that figure “laughably inaccurate” in an email but offered no further explanation.) FoxNews.com, by far the most popular conservative-news site, has fared better, losing “only” 22 percent of traffic, which translates to 23 million fewer monthly site visitors compared with four years ago.

Dit zou je kunnen zien als de keerzijde van Meta's beleid. De meest populistische media, die het meest afhankelijk zijn van Facebook voor hun verkeer, hebben het meeste last van de veranderingen in Facebooks algoritme. En dat is misschien wel niet zo slecht...

De wijzigingen die Facebook doorvoert maken in ieder geval duidelijker dan ooit tevoren hoe belachelijk veel macht Facebook heeft als het gaat om de nieuwsvoorziening. Dat komt uiteraard deels door mensen zelf, zij zijn immers de gebruikers van Facebook. En ook door de uitgevers die verslaafd zijn geraakt aan het verkeer vanuit Facebook en daar vol op in hebben gezet. Beide zijn echter het directe gevolg van het product en de dienst die Facebook heeft gebouwd. De macht die het daarmee heeft gekregen over de journalistiek en de democratie had het nooit mogen krijgen.

Op sommige plekken in de journalistiek wordt generatieve AI omarmd

Als het gaat om het gebruik van generatieve AI om nieuwsartikelen te schrijven, dan hoorden we het afgelopen jaar vooral de negatieve verhalen. Voornamelijk van Amerikaanse sites van mediamerken die een rijke geschiedenis hebben, maar tegenwoordig in handen zijn van bedrijven die vooral snel geld willen verdienen aan die merken en waar de journalistiek eigenlijk niet meer belangrijk is.

Dat komt ook doordat uitgevers waar de journalistiek wel belangrijk is, terughoudend zijn met de inzet van generatieve AI. Er wordt uiteraard getest, maar er zijn op veel redacties richtlijnen gemaakt waarin staat waar generatieve AI niet voor mag worden gebruikt en dat er altijd een mens in het proces moet zitten voordat iets gepubliceerd wordt.

Dat betekent niet dat er niets gebeurt, integendeel zelfs. Het Amerikaanse tijdschrift Newsweek experimenteert bijvoorbeeld volop met de inzet van generatieve AI. De redactie wordt aangemoedigd om generatieve AI te gebruiken bij al hun werkzaamheden: schrijven, onderzoek, redigeren etc. In eerste instantie was er een afspraak dat bij dit soort werkzaamheden altijd minstens drie journalisten betrokken moeten zijn in het proces. Die afspraak is echter een paar weken geleden uit de AI-richtlijnen van Newsweek verdwenen, ontdekte Niemanlab, dat een lang stuk schreef over hoe Newsweek generatieve AI gebruikt. Het is nog steeds verplicht dat er een journalist betrokken is bij al deze werkzaamheden. Voor het maken van bijvoorbeeld notities, transcriptie, het testen van koppen, het schrijven van videoscripts en het schrijven van social-media-posts mag kunstmatige intelligentie helemaal zelfstandig aan het werk worden gezet.

In de praktijk wordt bij ongeveer 5 procent van de artikelen die op Newsweek.com worden gepubliceerd generatieve AI gebruikt voor het schrijven van een eerste concept. Vooral journalisten voor wie Engels niet hun eerste taal is, gebruiken het hiervoor in de praktijk.

Ondertussen wordt er druk geëxperimenteerd met het volledig automatisch produceren van content. Zo maakt Newsweek tegenwoordig korte videoversies van verhalen.

The internal tool first creates a video script summarizing the news story, then finds and pulls relevant stock images and video clips, stitching them together into one cohesive video. Krish says the proprietary technology was built using a combination of open-source tools and GPT-4 Turbo, the professional-tier large multimodal model released by OpenAI in December 2023.

Het zijn video's met afbeeldingen en korte stockbeelden, waarbij het verhaal in tekst in beeld komt; een voiceover is er niet. Benieuwd naar hoe dat eruit ziet? Hier vind je een voorbeeld.

In Nederland wordt er getest met het volledig automatisch publiceren van artikelen die tot stand zijn gekomen met behulp van generatieve AI. Ruim een half jaar geleden startte Mediahuis met Resport, waarop ANP-berichten worden herschreven door generatieve AI. Of het voor Mediahuis een geslaagd project is, is onduidelijk. Het precieze doel, los van het zeer algemene experimenteren, is nooit duidelijk geworden.

De Nederlandse publicatie Innovation Origins heeft al een jaar een systeem dat automatisch een deel van de artikelen schrijft. Met diezelfde technologie werd de site dgki.nl ontwikkeld als een soort proof-of-concept. De selectie van wat er nieuws is, welke bronnen worden gebruikt, het schrijven van het artikel en het maken van een afbeelding; alles is geautomatiseerd.

En volgens Bart Brouwers (hoogleraar journalistiek) en Merien ten Houten (één van de oprichters van NU.nl) is de technologie inmiddels goed genoeg om deze als dienst aan te bieden. Hun bedrijf Media52 heeft Laio, zoals het systeem heet, beschikbaar gemaakt. Ze bieden zowel een assistent aan die journalisten helpt bij hun werkzaamheden, als een feed die je direct kan publiceren. De makers beloven dat Laio niet hallucineert (geen dingen verzint), transparant is over bronnen en context toevoegen in de artikelen die het maakt.

Op LinkedIn schreef Bart Brouwers vorige week een toelichting waarin hij de vraag beantwoordt die waarschijnlijk veel mensen hebben: "Huh? Een hoogleraar journalistiek die een 100% door AI gemaakte nieuwssite omarmt?".

Hebben we al die valkuilen en bezwaren opgelost? Nee. Zijn we voor Laio nog steeds afhankelijk van de black box die OpenAI, Anthropic, Gemini en al die anderen ons hebben voorgeschoteld? Ja. Maar moeten we om die reden op onze handen blijven zitten tot het moment dat alle drempels zijn weggenomen en in de tussentijd toestaan dat andermaal buitenstaanders de koers van de journalistiek gaan bepalen? NEE, NEE, NEE!

We zijn dit avontuur aangegaan omdat we vinden dat we van binnenuit de journalistiek aan het AI-stuur moeten zitten om nog vóórdat het stof is neergedaald onze positie in te kunnen nemen. We zien, net zoals dat het geval was bij de opkomst van het internet, dat veel traditionele journalistieke media vooral op zoek zijn naar argumenten om dit fenomeen zo ver mogelijk van zich weg te duwen. Maar hoe meer ze daarbij wijzen op de risico's, des te minder de kansen zichtbaar worden. En het gevolg daarvan laat zich uittekenen.

Ik ben dus om twee redenen overtuigd van de noodzaak voor de journalistiek om hierin het voortouw te nemen. De eerste is defensief: dat wij het niet doen zal anderen er niet van weerhouden om ons ermee om de oren te slaan. De tweede is offensief en optimistisch: dit is een kans die niet elke dag voorbij komt, die MOETEN we pakken.

En ik denk dat Brouwers hier gelijk in heeft. De journalistiek moet hier zelf mee aan de slag, zelf experimenteren, zelf leren. Anders doen anderen het.

Tegelijkertijd denk ik dat uiteindelijk iedereen dit kan doen. Automatisch berichten schrijven, waarbij je enkele belangrijke voorzorgsmaatregelen inbouwt in het systeem, wordt iets generieks dat in principe iedereen kan en weinig kost. De hoeveelheid berichtgeving die hierdoor ontstaat is gigantisch en de vraag is hoe je je kunt onderscheiden. Dat kan bijna niet anders door het werk dat mensen (beter) kunnen doen dan computers, uiteraard met hulp van een gereedschapskist aan tools die ervoor zorgen dat die mensen dat werk beter kunnen doen. En ja, een groot deel van die tools zal in de toekomst gebruik maken van AI.

Kort

• ViaPlay houdt voorlopig de uitzendrechten voor de Formule 1 in Nederland. Ziggo wilde ze graag terug, maar uiteindelijk blijven ze ViaPlay. Volgens de NOS moet de streamingdienst wel flink meer gaan betalen. Dat is opmerkelijk, omdat het bedrijf er internationaal financieel niet heel goed voorstaat.
• DPG Media is gestart met een nieuw mediamerk dat zich richt op een zakelijke doelgroep: BusinessWise. Onder die vlag worden online tv-programma's en podcasts gemaakt. Het is voor DPG bijzonder om zelf een merk te lanceren, tot nu toe heeft het bedrijf dat vooral gedaan met radiostations. Bijna alles wat DPG verder in handen heeft, is overgenomen..
• Nadat tv-zender BabyTV voor de tweede keer in korte tijd is overgenomen door pro-Russische hackers, heeft Ziggo besloten de zender voorlopig niet meer door te geven.
• Onderzoekers van WITNESS hebben gekeken naar tools waarmee je deepfakes kunt herkennen. Hoe werken ze en vooral: wanneer werken ze wel en wanneer niet.
• European Data Protection Board wil dat Meta gebruikers de mogelijkheid geeft om Facebook en Instagram te gebruiken zonder dat hun data wordt gebruikt voor advertenties én zonder dat ze ervoor moeten betalen. Sinds een paar maanden biedt het bedrijf een privacyvriendelijk betaald abonnement aan, maar dat is volgens de toezichthouder niet voldoende om te voldoen aan de Europese regelgeving.
  • Meta heeft de derde versie van zijn taalmodel Llama 3 aangekondigd. Het bedrijf wil zijn AI-assistent, die daar gebruik van maakt, op steeds meer plekken in zijn apps beschikbaar maken.
  • Ondertussen test Instagram een functie waarmee influencers een taalmodel kunnen trainen om op hun manier te kunnen reageren op berichten van volgers. Elke influencer kan dan zijn eigen chatbot krijgen.
• Even leek een TikTok-ban in de VS serieus op tafel te liggen. Toen werd het stil en leek het niet te gaan gebeuren. Deze week lijkt het er alsnog van te kunnen gaan komen. Als het congres instemt met een wetsvoorstel moet het sociale netwerk alle banden met China verbreken of wordt het verboden.
  • In Frankrijk en Spanje heeft TikTok een speciale versie van zijn app uitgebracht, waarbij gebruikers betaald krijgen als ze de app gebruiken. Door bijvoorbeeld video's te kijken en accounts te volgen, verdienen gebruikers punten die ze kunnen omzetten in shoptegoed voor webwinkels. De Europese Commissie maakt zich hier zorgen over.
• Snap wil zichtbare watermerken toevoegen aan afbeeldingen die zijn gegenereerd met behulp van de AI-tools in de app.
• Dat X is een probleem heeft met pro-nazi-accounts is op zich geen nieuws, maar NBC News ontdekte 150 betaalde premium accounts die pro-nazi-berichten delen.