Bij een BTW-verhoging schreeuwen uitgevers moord en brand, bij een BTW-verlaging verhogen ze hun winst

Om te beginnen: dank aan iedereen die naar aanleiding van mijn nieuwsbrief van vorige week zaterdag een donatie heeft achtergelaten. Het is een enorme fijne waardering voor het werk dat ik doe met deze nieuwsbrief. De donatie-optie zal vanaf nu bestaan naast de mogelijkheid om tegen betaling lid te worden. In dat laatste geval ontvang je elke woensdag een premium nieuwsbrief.

In deze lekker lange editie wil ik het met je hebben over:

• Een abonnement op een nieuwssite hoeft niet duurder te worden door de BTW-verhoging.
• Facebook en Instagram verbergen AI-labels terwijl ze juist belangrijker moeten worden.

Een abonnement op een nieuwssite hoeft niet duurder te worden door de BTW-verhoging

270.000 Nederlandse huishoudens zouden hun krantenabonnement kunnen opzeggen als de btw stijgt van 9 naar 21 procent. Dat zegt onderzoeksbureau Decisio naar aanleiding van een marktonderzoek dat het heeft gedaan in opdracht van NDP Nieuwsmedia, de brancheorganisatie voor nieuwsbedrijven. NDP zelf gaat nog een stap verder en zegt: "Btw-verhoging ontneemt 270.000 huishoudens toegang tot journalistiek."

Nu ben ik zelf een fel tegenstander van de BTW-verhoging, laat dat duidelijk zijn, maar ik ben wel kritisch op de lobby van de uitgevers.

Ten eerste is het zo dat aan mensen vragen wat ze gaan of willen doen, een heel slechte indicator is voor het daadwerkelijke gedrag van mensen. Als uit een representatief onderzoek komt dat 270.000 Nederlanders hun krantenabonnement opzeggen als het duurder wordt door de BTW-verhoging, dan wil dat niet zeggen dat mensen het ook echt doen. Een veel betere indicatie is om te kijken naar wat het gedrag van mensen in het verleden was. Hoeveel mensen hebben bijvoorbeeld hun krantenabonnement opgezegd bij eerdere verhogingen? Gedrag uit het verleden is over het algemeen de beste indicator voor toekomstig gedrag.

Daar komt bij dat ik benieuwd ben of mensen weten wat de daadwerkelijke impact is van de BTW-verhoging. Het gaat om een prijsstijging van 11 procent. Als je bijvoorbeeld een abonnement neemt op NRC papier voor de volle prijs, dan gaat dat van 64 euro per maand naar 71 euro per maand. Dat is een aanzienlijke verhoging, maar uiteindelijk gaat het om 7 euro op een abonnement wat toch al flink aan de prijs is.

Een Digitaal Basis-abonnement op het AD kost je zo'n 11 euro per maand, dat wordt iets meer dan 12 euro per maand na de BTW-verhoging. Zou die ene euro er daadwerkelijk voor zorgen dat mensen massaal opzeggen?

Daarnaast is het zo dat zodra mensen hun krantenabonnement opzeggen, ze eigenlijk standaard een aanbod krijgen om voor een lager tarief alsnog abonnee te blijven. Er is de financiële ruimte om dat te doen bij uitgevers (sterker nog: het betaalt zich uit), net als dat ze nieuwe abonnees een fikse korting geven. Met een korting van 11 procent, zou je in principe alle 270.000 opzeggers moeten kunnen behouden.

Er is echter dat me nog veel meer stoort aan de lobby van uitgevers. Na lang lobbyen ging de BTW op digitaal nieuws in 2020 van 21 naar 9 procent. Een terechte BTW-verlaging, want het was bizar dat voor een online only abonnement een hoger BTW-tarief gold dan voor een abonnement met minstens één papieren krant per week.

Voor uitgevers was deze BTW-verlaging een fantastische kans om 11 procent meer te verdienen per online abonnee. Door de BTW-verlaging niet door te berekenen aan de lezer maar in eigen zak te steken, verhoogden ze hun online omzet tijdens de jaarwisseling met 11 procent. En uiteraard zegt niemand zijn abonnement op, omdat de prijs niet werd verlaagd.

Dit is dan ook precies wat de uitgevers hebben gedaan. Ik durf niet met zekerheid te zeggen dat ze het allemaal hebben gedaan, maar de grote uitgevers in ieder geval wel. Ze hebben hun winst vergroot ten koste van de Nederlanders, omdat ze dat bijna risicoloos konden doen. Diezelfde uitgevers janken nu dat 270.000 huishoudens de toegang tot de journalistiek wordt ontnomen...

Laat ik voor de zekerheid nog één keer duidelijk maken, dat ik een fel tegenstander ben van de BTW-verhoging. Het lage BTW-tarief bestaat juist voor dingen die een maatschappelijk belang dienen. Daar valt gezond eten onder, maar ook journalistiek. En het is belangrijk dat alles in het werk wordt gesteld om goede journalistiek te behouden en toegankelijk te houden en maken.

Ik snap ook hoe een lobby werkt en dat de uitgevers zo'n onderzoek laten doen en via NDP Nieuwsmedia dit soort berichten de wereld in slingeren. Dat maakt echter niet dat ik er minder kritisch op ben. En ik ga ervan uit dat als de BTW-verhoging uiteindelijk wordt doorgevoerd, iedereen met een online only abonnement geen euro meer gaat betalen. Als de prijs bij een BTW-verlaging gelijk kon blijven, kan dat bij eenzelfde BTW-verhoging ook.

Facebook en Instagram verbergen AI-labels terwijl ze juist belangrijker moeten worden

Drie weken geleden schreef ik over het wat de gevolgen kunnen zijn van het breed beschikbaar maken van AI-bewerkingstools voor foto's. Waar er eerst nog speciale online tools voor nodig waren, voegde Photoshop de mogelijkheid toe om met een tekstopdracht elementen toe te voegen aan een foto's, waarbij je haast niet kunt zien dat niet echt is.

De volgende stap is dat dit een standaardmogelijkheid is in iedere smartphone, zonder dat je ook maar een app hoeft te downloaden. De Google Pixel 9 doet dit bijvoorbeeld en niet voor niets nemen de zorgen over het zo makkelijk toegankelijk maken van dergelijke technologie toe.

Het belang van het tonen van informatie bij een foto die bewerkt is, wordt dus alleen maar groter. Je wilt eigenlijk dat niemand er omheen kan dat een foto bewerkt is met generatieve AI. Uiteindelijk is het gevaar van desinformatie namelijk groter bij een bewerkte foto dan bij een gegenereerde, doordat plaatsen, personen of gebeurtenissen gewoon echt kunnen zijn op een bewerkte foto.

Meta deed een goede poging om te zorgen dat het altijd duidelijk is dat een foto is bewerkt met AI. Tenminste: op Facebook en Instagram; op WhatsApp niet. Bij een foto die was gegenereerd of bewerkt met generatieve AI kwam namelijk een label te staan. Deels automatisch, doordat een aantal bedrijven die de AI-tools leveren metadata over het gebruik van AI toevoegen aan een bestand, en deels doordat een gebruiker het zelf aangeeft. Het label 'AI Info' waar je op kon klikken voor meer uitleg, kwam prominent onder een gebruikersnaam te staan.

In eerste instantie stond er 'Made with AI', ook als er slechts een fotobewerking was gedaan, wat zorgde voor veel kritiek van makers die zagen dat hun foto's na een minimale bewerking plots voorzien waren van dit label. Hierna werd het vervangen door 'AI Info'.

Meta heeft nu besloten om dat label weg te stoppen in een menu, op het moment dat het om een bewerking van een foto gaat. Bij een volledig gegenereerde afbeelding gaat, dan wordt 'AI Info' wel nog onder de gebruikersnaam getoond.

In mijn ogen is dat precies de verkeerde aanpak. Het label zou bij bewerkingen juist ook prominent moeten zijn en er zou meer informatie beschikbaar moeten komen over wat er dan daadwerkelijk gebeurd is met de foto. Nu krijg je als gebruiker te lezen dat er allerlei soorten AI-aanpassingen gedaan kunnen zijn aan een foto en heb je geen idee of dat het weghalen van een storend object is of dat de halve foto is gegenereerd door AI. Juist bij een bewerking wil je gebruikers zo veel mogelijk informatie moeten geven.

Als een afbeelding volledig is gegenereerd door AI, ben je qua waarschuwing snel klaar. Dat kun je in drie woorden uitleggen. Bewerkingen kennen veel meer gradaties en juist omdat de foto gedeeltelijk of volledig echt is, is het zo belangrijk dat mensen kunnen achterhalen wat er mee gebeurd is. Dan moeten ze niet eerst een menu moeten openklikken en dan een vage uitleg krijgen waar je eigenlijk nog steeds niks mee kan.

Kort

• Het kabinet-Schoof wil de landelijke publieke omroep hervormen, blijkt uit het regeerprogramma dat gisteren werd gepresenteerd. Hoe dat er concreet uit moet gaan zien, is niet duidelijk. Daarnaast wil het kabinet ervoor zorgen dat de pluriformiteit van het media-aanbod als factor wordt meegenomen als voorgenomen fusies tussen mediabedrijven worden beoordeeld.
• Bert Huisjes keert niet terug als hoofdredacteur van WNL, maar hij mag wel terugkeren in het bestuur van de omroep. Huisjes stopte, in eerste instantie tijdelijk, als hoofdredacteur omdat hij werd beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag.
• PXR neemt de sporttijdschriften van Hearst over. PXR krijgt een licentie om Women’s Health, Men’s Health, Runner's World en Bicycling per 1 oktober uit te geven in Nederland. Op dit moment geeft de uitgever onder meer VI uit; vorig jaar nam het Bright over van RTL.
• Martha Riemsma vervangt Martijn Bennis als directeur van persbureau ANP. Ze was eerder hoofdredacteur van Tubantia.
  • In een interview met NRC zeggen ANP-eigenaar Chris Oomen en vertrekkend directeur Martijn Bennis dat het ANP zich bedreigd voelt in zijn voortbestaan als de overname van RTL Nederland door mediabedrijf DPG doorgaat.
• Villamedia sprak met drie uitgevers over de papieren krant. Tot nu toe rustte er een soort taboe op het openlijk praten over het idee dat een krant stopt met een printeditie op werkdagen, terwijl iedereen in de uitgeverswereld ervan uitgaat dat dat op termijn zal gebeuren bij een deel van de kranten. Mediahuis zegt nu dat dit scenario "niet ondenkbaar is", terwijl DPG zegt dat men hier niet over nadenkt. Wat natuurlijk een leugen is.
• Google neemt links naar The Internet Archive op in zijn zoekresultaten. Op die manier zijn oude versies van websites weer beschikbaar via de zoekmachine, nadat het eerder zelf stopte met het aanbieden van gecachete websites.
  • Google heeft zijn AI-notitetool NotebookLM uitgebreid met de mogelijkheid om een podcast te genereren op basis van een notitie. De gegenereerde podcast heeft twee hosts die de inhoud van de notitie en daaraan gekoppelde documenten bespreken.
• OpenAI heeft een nieuw soort AI-model beschikbaar gemaakt. Het model, genaamd o1, kan redeneren, waardoor het beter in staat is om complexe problemen in stappen op te lossen. Ook is het beter in het schrijven van code. Het model is beschikbaar voor betaalde ChatGPT-gebruikers.
• Adobe gaat nog dit jaar een AI-model om korte video's te genereren publiekelijk beschikbaar maken.
• Amazon wil de stemmen van bekende boekenvoorlezers gaan klonen om geautomatiseerd audioboeken te kunnen maken die het kan aanbieden via Audible. Amazon biedt auteurs die hun boek zelf uitgeven en aanbieden als ebook op Amazon de mogelijkheid om hun boek automatisch te laten voorlezen en aanbieden op de audiodienst.
• Meta geeft toe dat de posts van gebruikers op Facebook en Instagram, zowel tekst als foto's, heeft gebruikt voor het trainen van zijn AI-modellen. Er is echter een belangrijke uitzondering: data van Europeanen is dankzij de privacywetgeving enkel gebruikt met toestemming.
  • Ondertussen gaat de Ierse privacytoezichthouder onderzoek doen of Google zijn meest recente taalmodel niet heeft getraind op data van Europeanen, terwijl dat niet mocht.
• Wired heeft een stuk gepubliceerd over een lokale krant op een van de eilanden van Hawaï die door AI-gegenereerde nieuwsuitzendingen publiceert op zijn site en social media. De gebruikte technologie, waarbij avatars het nieuws presenteren hebben we al vaker gezien. In dit geval wordt de dienst geleverd door het bedrijf Caledo dat het aan heel veel lokale media wil gaan aanbieden.
• The New York Times heeft een uitgebreide reconstructie gemaakt van de machtsstrijd binnen The Walt Disney Company. Begin 2020 verving Bob Chapek Bob Iger als CEO, terwijl Iger eigenlijk nooit weg wilde. 2,5 jaar later moet Chapek weg en keerde Iger terug, iets waar hij hoogstpersoonlijk voor heeft gezorgd. Het probleem is nu dat er alsnog een opvolger voor Iger gevonden moet worden.
• Meta-topman Nick Clegg heeft zich kritisch uitgelaten over Elon Musk. Hij zegt dat hij van X "een soort van eenmans, soort van hyper-partijdig en ideologisch hobbyproject" heeft gemaakt.