Alexander Klöpping genereert krantenbrieven met AI en kranten plaatsen ze massaal

In deze nieuwsbrief wil ik het met je hebben over:

• De nepbrieven van Alexander Klöpping zijn een mooi moment om te stoppen met brievenrubrieken in kranten.
• Het trainen van AI-modellen legt bloot dat we blij mogen zijn dat we de EU hebben.

Maar eerst...

Even terugkomen op vorige week

Vorige week zaterdag schreef ik over de lobby tegen de BTW-verhoging. Niet geheel onverwacht heb ik daar aardig wat reacties op gehad, onder meer van een aantal hoofdredacteuren en uitgevers. Wat me opvalt is dat iedereen nogmaals probeert te benadrukken hoe slecht de BTW-verhoging zal zijn en hoe het ook principieel niet goed zou zijn als journalistiek onder het hoge BTW-tarief gaat vallen. Iets waar ik het volledig mee eens ben, wat ik ook in mijn nieuwsbrief heb benaderd. Juist daarom vind ik het belangrijk dat hier met de juiste argumenten en onderbouwing tegen geprotesteerd wordt. En dan is de eerdere BTW-verlaging op online nieuws die niet werd teruggegeven aan de lezer, gewoon echt heel erg dom. Uiteindelijk snijd je daarmee als uitgever jezelf in je vingers als het gaat om je geloofwaardigheid in een situatie als deze. En da's zeker in de journalistiek natuurlijk een doodzonde.

In mijn nieuwsbrief sprak ik ook mijn twijfels uit over het onderzoek dat NDP Nieuwsmedia heeft uit laten voeren. Ik was op basis van de berichtgeving in de media en het persbericht van NDP in de veronderstelling dat hiervoor een enquête is uitgezet onder krantenlezers, wat op basis van mijn kennis en ervaring een slechte onderzoeksmethode zou zijn. Ik blijk een verkeerde conclusie te hebben getrokken over de gebruikte onderzoeksmethode. NDP-directeur Herman Wolswinkel wees mij er in een uitgebreide reactie op dat het hele onderzoeksrapport online is gepubliceerd (pdf). Dat had ik natuurlijk eigenlijk moeten lezen voordat ik dit schreef, maar helaas is mijn tijd ook beperkt waardoor ik dat niet heb gedaan.

Dus bij deze wil ik het even rechtzetten: de onderzoekers zijn zich zelf ook bewust van het feit dat je toekomstig gedrag niet moet uitvragen en leggen zelfs in het rapport uit dat ze bewust niet voor deze methode hebben gekozen. Er is op basis van allerlei informatie uit het verleden, onder meer over prijsveranderingen en consumentengedrag, een analyse gemaakt. Hierbij zijn diverse scenario's uiteengezet, op basis van verschillende bestaande onderzoeken naar wat prijselasticiteit wordt genoemd: tot waar accepteert de consument een prijsverhoging. Wat daarbij goed is om te weten is dat de gevolgen van de BTW-verhoging in verschillende scenario's flink verschillen, simpelweg omdat het gedrag van consumenten in verschillende onderzoeken verschilt. Ze zijn uiteraard nooit positief.

De uitspraak dat 270.000 huishoudens hun abonnement zouden opzeggen komt voort uit een hypothetische situatie waarin het basisscenario voor de prijselasticiteit geldt (er is ook nog een hoog en een laag scenario) en waarbij uitgevers de prijsverhoging voor 90 procent doorberekenen aan de lezer en voor 10 procent opvangen. Ook hierbij kunnen uitgevers natuurlijk andere keuzes maken, waarbij ze meer zelf opvangen. Dat zorgt voor een lagere omzet, wat voor een flink deel van de uitgevers, zeker de kleinere, natuurlijk niet zomaar op te vangen is.

Het lastige is dat zo'n getal als 270.000 het natuurlijk goed doet om je punt te maken en ook voor media een manier is om een verhaal als dit compleet te maken, maar uiteindelijk in zo'n onderzoek omgeven is door een heleboel nuance die verloren gaat.

Dat gezegd hebbende: laten we hopen dat de BTW-verhoging alsnog niet doorgaat, niemand wordt er beter van. En dat de uitgevers die bij de BTW-verlaging de winst in eigen zak hebben gestoken in de toekomst wat eerlijker en transparanter opereren richting de lezer. Uiteindelijk gaat het immers om de journalistiek. Toch?

De nepbrieven van Alexander Klöpping zijn een mooi moment om te stoppen met brievenrubrieken in kranten

Alexander Klöpping heeft een kleine stunt uitgehaald om te kijken of hij brieven die zijn geschreven door een taalmodel, gepubliceerd kan krijgen in een krant. Hij gaf het systeem voorbeelden van bestaande ingezonden brieven en vroeg vervolgens in die stijl een brief te sturen over een actueel nieuwsonderwerp. Hij stuurde in totaal twaalf brieven naar diverse krant. Zes werden gepubliceerd, drie in de Telegraaf en drie in het AD. Die laatste publiceerde er woensdag zelfs drie op één dag, waardoor de helft van de brieven uit Klöppings AI-brieven bestond. Hij onthulde dit dezelfde dag in de talkshow van Eva Jinek.

Nu kun je natuurlijk zeggen dat het plaatsen van door AI-gegenereerde brieven iets vrij onschuldigs is. Die brieven zijn geen journalistiek en eigenlijk is het niet meer dan dat de krant voor de gek gehouden is. Maar in principe zou je, als je de publieke opinie wil beïnvloeden, dit soort geautomatiseerde brieven kunnen gebruiken als onderdeel van een veel grotere campagne, die je bijvoorbeeld ook op social media voert.

Dat kan uiteraard ook met brieven die gewoon met de hand worden geschreven. Er blijkt namelijk geen controle te worden gedaan om wie de afzender van een brief is en veel redacties zijn blij als ze brieven krijgen die niet afkomstig zijn van het groepje trouwe brievenschrijvers dat bijna dagelijks zijn weg naar de krant weet te vinden.

Door Alexander Klöppings actie geeft in ieder geval het AD aan om te kijken of er een standaardprocedure moet komen om de afzenders van brieven te controleren, vertelde hoofdredacteur Rennie Reipma in het Mediaforum. Ze erkent ook dat het plaatsen van nepbrieven een risico van alle tijden is.

Dat roept bij mij de vraag op of je als krant eigenlijk wel een brievenrubriek wil hebben. Het druist voor mijn gevoel zo in tegen het idee dat wat je in een krant publiceert, gecheckt wil hebben en het voelt überhaupt niet echt meer van deze tijd waarin iedereen overal zijn mening kan spuwen om daar nog krantenpagina's voor in te ruimen. Los van het daadwerkelijke risico dat Alexander Klöpping zich weer eens verveelt en brieven met AI genereert om media-aandacht te krijgen, is dit een mooie aanleiding voor de kranten om überhaupt na te denken over de toekomst van de brievenrubriek.

Het trainen van AI-modellen legt bloot dat we blij mogen zijn dat we de EU hebben

In zeer korte tijd is duidelijk geworden dat zowel Meta, X als Microsoft hun sociale netwerken gebruiken om AI-modellen te trainen. Vaak zonder dat gebruikers het door hadden, zijn de teksten en media die gebruikers delen, onderdeel geworden van trainingsdata. Echt verbazingwekkend is dat niet. Zowel posts als gedrag op sociale netwerken worden massaal aan algoritmes gevoed om ervoor te zorgen dat je precies datgene ziet waardoor je vaker gebruikmaakt van het sociale netwerk in kwestie. Dat diezelfde bedrijven je data gebruiken op het moment dat ze een AI-model trainen is logisch.

Ze moeten hier alleen wel even netjes toestemming voor vragen. En Microsoft heeft bijvoorbeeld eerst de trainingsdata van LinkedIn getrokken en toen pas de gebruikersvoorwaarden aangepast. Dat is zeg maar precies de verkeerde volgorde. Meta gebruikt de hele historie publieke posts op Facebook en Instagram om AI-modellen te trainen, maar was daar niet echt open over. X geeft gebruikers sinds kort de mogelijkheid om het gebruik van je posts als trainingsdata uit te zetten.

Het mooie is dat de Europese wetgeving het een stuk lastiger maakt om de posts van Europeanen als trainingsdata te gebruiken. En dus gebruiken zowel LinkedIn als Meta de data van gebruikers van over de hele wereld voor hun AI-modellen, maar niet die van ons. X deed dat in eerste instantie wel, maar is er onder druk mee gestopt.

Het laat zien dat de Europese wetgeving om onze privacy te beschermen en de macht van de grote techbedrijven te beperken daadwerkelijk zin heeft op sommige vlakken. En dat we daar nog wel eens veel meer profijt van kunnen gaan hebben dan we dachten, nu alle bedrijven alles uit de kast halen om AI-modellen en toepassingen te ontwikkelen.

Kort

• Het rommelt bij omroep WNL nadat bekend werd dat Bert Huisjes bestuurder bij de omroep mag blijven, ondanks klachten over de onveilige werksfeer die hij als hoofdredacteur zou hebben gecreëerd. Presentatoren laten zich vooral voorzichtig kritisch uit over deze situatie. Oud-presentatrice Margreet Spijker is het meest vocaal.
• Meta heeft de Russische nieuwszender RT wereldwijd verbannen van zijn sociale netwerken vanwege buitenlandse inmenging.
  • YouTube heeft vervolgens hetzelfde gedaan.
• Google hoeft een boete voor machtsmisbruik op de advertentiemarkt in de EU niet te betalen, nadat het bedrijf in beroep ging bij het Europese Hof van Justitie. De Europese Commissie zou niet alle omstandigheden hebben meegenomen bij het opleggen van de boete.
  • Over de EU gesproken: er is een procedure opgestart om Apple te vertellen wat het precies moet doen om aan de Digital Markets Act te voldoen. Tot nu toe zoekt Apple continu de grens op, in de hoop juridisch aan de wetgeving te voldoen, maar in de praktijk niet.
• Snap is al 9 jaar bezig met augmented reality en wacht nog altijd op een grote doorbraak van de technologie. Het bedrijf heeft de vijfde versie van zijn AR-bril Spectacles ontwikkeld (de eerste was eigenlijk een camerabril, maar dat terzijde) en daarvoor heeft het een speciaal AR-besturingssystemen ontwikkeld.
  • Ondertussen heeft Snapchat zijn interface aangepast, waardoor de app een andere indeling heeft gekregen. De focus ligt, naast de camera, volledig op chatgesprekken en Stories.
• YouTube heeft een aantal nieuwe aankondigingen gedaan voor uitbreidingen/wijzigingen van het platform. Uiteraard zaten daar AI-toepassingen bij: het platform geeft makers de mogelijkheid om titels en thumbnails te laten genereren. Ook kun je ideeën voor nieuwe video's laten genereren door YouTube.
  • Daarnaast komt YouTube met een eigen online community-tool waarop makers en kijkers met elkaar in contact kunnen komen. Het bedrijf wil hiermee de concurrentie aangaan met diensten zoals Discord, die hiervoor nu vaak gebruikt worden.
  • En tot slot kunnen makers video's gaan indelen in seizoenen. Toen ik dit las vroeg ik me vooral af, waarom dat eigenlijk nog niet kon. Het is zo'n logische mogelijkheid.
• Substack is in mijn ogen al een tijd bezig met wat ook wel enshittifaction wordt genoemd. Allemaal functies toevoegen die afleiden van de kern van wat je doet, in de hoop te groeien en/of meer geld te verdienen. Na de mogelijkheid om korte posts te plaatsen buiten je nieuwsbrief om, kunnen auteurs nu gaan livestreamen.
• Elon Musk heeft de Australische regering uitgemaakt voor fascisten, omdat het social media, zoals Elon Musks X, boetes wil opleggen als ze de verspreiding van desinformatie niet aanpakken.