Sign in Subscribe
8 min read

AI kan de journalistiek helpen om het vertrouwen van het publiek te vergroten

Dankzij AI kun je al het onderzoeksmateriaal dat een auteur heeft gebruikt voor zijn stuk toegankelijk maken voor het publiek.
AI kan de journalistiek helpen om het vertrouwen van het publiek te vergroten
Afbeelding: DALL-E/Every illustration

December is los en de kerstboom staat. Waar het grote terugblikken op sommige plekken begonnen is, kijk ik gewoon nog naar wat er nu speelt. In deze editie wil ik het met je hebben over:

  • De perfecte manier om de journalistiek transparanter te maken: laat het publiek chatten met je bronnen.
  • The Verge is een schoolvoorbeeld van hoe je je continu moet blijven aanpassen.

De perfecte manier om de journalistiek transparanter te maken: laat het publiek chatten met je bronnen

Hoe kun je kunstmatige intelligentie inzetten om de journalistiek beter te maken? Het is een vraag die iedereen in de journalistiek zichzelf zou moeten stellen. Nu zijn er nog genoeg mensen die AI het liefst buiten de deur willen houden, maar als jij er niks mee doet, doen anderen het wel. En dat niet alleen: je kunt daadwerkelijk dingen doen die goed zijn voor de journalistiek en zonder generatieve AI onmogelijk waren.

Een mooi voorbeeld kwam ik tegen bij Every, dit is een collectief van nieuwsbriefschrijver die samen zijn gaan werken en hun nieuwsbrieven samen aanbieden in één betaald abonnement. De auteurs zijn niet per se journalisten, maar schrijven lange stukken die zijn gebaseerd op gedegen onderzoeken en die je als lezer echt helpen om meer grip te krijgen op de thema's waar men over schrijft.

Met extendable articles bieden ze het publiek toegang tot alle onderzoeksmateriaal dat een auteur heeft gebruikt voor zijn stuk. Dat kunnen andere artikelen zijn, onderzoek, YouTube-video's of interviews. Al dit bronmateriaal wordt niet gewoon over de schutting gegooid richting een lezer, want daar kun je niet direct heel veel mee. Nee, je kunt dankzij een taalmodel vragen stellen aan dit bronmateriaal, inclusief verwijzingen naar de daadwerkelijke bronnen.

Als schrijver van een stuk maak je ontzettend veel keuzes om een behapbaar stuk te maken, maar als lezer worden niet al je vragen beantwoord. Die antwoorden zijn mogelijk wel te vinden in de bronnen. Extendable articles bieden je de mogelijkheid om letterlijk meer uit een artikel te halen op basis van je eigen behoefte als lezer.

En dat niet alleen: het is ook een vorm van transparantie. Als journalist deel je niet alleen netjes al je bronnen, maar je maakt ze ook nog eens toegankelijk en bruikbaar via de chatbot-functionaliteit. Er is (nog) geen onderzoek naar gedaan, maar ik verwacht dat dit een positief effect heeft op het vertrouwen in de journalistiek.

Uiteraard werkt dit niet voor alle soorten artikelen. Het is onzin om dit aan te bieden bij elk bericht op NOS.nl of NU.nl, maar bij stukken waar het nodige onderzoek voor is gedaan, biedt dit uiteindelijk altijd meerwaarde. Nu denk ik dat veel journalisten er niet op zitten te wachten om de transcripties van hun interviews te openbaren, maar volgens mij is dit wel waar de journalistiek uiteindelijk heen moet bewegen.

Ik ben benieuwd of er titels zijn die dit idee overnemen en zo ja: wie er vooraan staan omdat te doen. In Nederland verwacht je zoiets als eerste bij De Correspondent, maar ik zou het mooi vinden als de grotere nieuwsmedia met dit concept aan de haal gaan.

Transparantie is uiteindelijk essentieel voor het vertrouwen in de journalistiek en kunstmatige intelligentie kan erbij helpen om transparantie ook daadwerkelijk op een nuttige manier vorm te geven. Daar zijn de extendable articles een prachtig voorbeeld van.

The Verge is een schoolvoorbeeld van hoe je je continu moet blijven aanpassen

In presentaties die ik geef aan redacties of adviezen die ik geef, komt één ding heel vaak terug: zorg ervoor dat je als journalistieke organisatie wendbaarder wordt. Dat je in een continu veranderende wereld niet alleen experimenteert met nieuwe dingen, maar ook daadwerkelijk het roer om kan gooien en afscheid kan nemen van wat in het verleden altijd heeft gewerkt.

Dat is voor mij vanaf de zijlijn makkelijk praten, al probeer ik ook altijd mee te denken over hoe dat te doen. Deels zit hem dat ook in risico's durven nemen, dat kan zijn door een investering te doen, maar net zo goed door het risico te nemen dat je even inlevert in omzet. En dat is iets wat in de praktijk ontzettend moeilijk is.

Als er één plek is waar ik vind dat ze ontzettend goed zijn in zich continu aanpassen, dan is het The Verge. Dit is een techsite in handen van Vox Media, een uitgever die is opgericht en groot is geworden in de tijden dat je via Facebook een heleboel verkeer kon binnenhalen en daar vervolgens via advertenties geld mee kon verdienen. Maar niet alleen: het startte in een tijd dat er een heleboel mensen waren die altijd de nieuwste gadgets kochten en daar alles over wilden lezen.

Voor beide zaken geldt: 'das war einmal'. Gelukkig heeft The Verge zich in die dertien jaar continu weten aan te passen. Het heeft een periode vol ingezet op video met dagelijkse nieuwsupdates en een heuse talkshow, het heeft een losse gadgetblog opgestart die zich volledig richtte op Facebook als distributiekanaal.

Recent zie je dat The Verge zich steeds meer richt op themaweken, waarbij het alle facetten van een onderwerp uitdiept in prachtig vormgegeven artikelen met een eigen visuele stijl. De site begon ooit met een wekelijkse podcast, maar publiceert inmiddels bijna dagelijks een aflevering. En twee jaar geleden vernieuwde het de homepage, waarbij de redactie de mogelijkheid heeft om korte berichtjes, een soort tweets, te plaatsen. Deze korte berichten komen samen met de lange artikelen in een tijdlijn terecht op de voorpagina.

Wat The Verge echter nog niet heeft gedaan is een betaald abonnement introduceren. Een paar jaar geleden waren hier wel plannen voor, maar is het uiteindelijk toch niet gebeurd. Dat terwijl het voor een site die zo goed meebeweegt met hoe de markt verandert, logisch was om het wel te doen.

In plaats daarvan is de techsite wel begonnen met betaalde nieuwsbrieven: in Notepad schrijft een journalist die al jaren Microsoft volgt over het bedrijf en Command Line is een nieuwsbrief over wat er binnen in Silicon Valley gebeurt. Nu voelden deze betaalde nieuwsbrieven voor mij altijd als een soort experiment om te kijken naar de mogelijkheden om uiteindelijk een deel van de omzet uit betalende lezers te halen. Het bleek uiteindelijk een opzetje naar een betaald abonnement.

Afgelopen dinsdag kondigde The Verge namelijk een abonnement aan voor 7 dollar per maand of 50 dollar per jaar. Dit zijn dezelfde bedragen die het tot nu toe voor één nieuwsbrief vroeg. Voor dat geld krijgen lezers minder irritante advertenties, de twee premium nieuwsbrieven en RSS-feeds met daarin de volledige artikelen. Daarnaast introduceert The Verge een betaalmuur, maar die staat - in ieder geval op dit moment - zo ingesteld dat alleen zeer trouwe bezoekers die heel veel lezen er tegenaan lopen.

Wat men duidelijk probeert is om de transitie richting een betaald abonnement zo rustig mogelijk aan te pakken. De uitgever probeert eerst te kijken of trouwe lezers bereid zijn om een abonnement af te sluiten, zonder lezers weg te jagen doordat ze continu tegen de betaalmuur aanlopen. Hiermee verkleint The Verge het risico.

Daar komt bij dat bij alle communicatie over het abonnement vooral wordt ingezet op het steunen van onafhankelijke techjournalistiek (The Verge is al langere tijd heel actief bezig om uit te leggen waarom je hen zou moeten vertrouwen) en hoe het internet nu verandert:

It’s no secret that lots of great websites and publications have gone under over the past few years as the open web falls apart, and it’s clear that directly supporting the creators you love is a big part of how everyone gets to stay working on the modern internet.
At the same time, we didn’t want to simply paywall the entire site — it’s a tragedy that traditional journalism is retreating behind paywalls while nonsense spreads across platforms for free. We also think our big, popular homepage is a resource worth investing in. So we’re rethinking The Verge in a freemium model: our homepage, core news posts, Decoder interview transcripts, Quick Posts, Storystreams, and live blogs will remain free. We know so many of you depend on us to curate the news every day, and we’re going to stay focused on making a great homepage that’s worth checking out regularly, whether you pay us or not. 

Wat ik interessant vind om te zien is dat in de reactie op de aankondiging de reacties gedurende de eerste twee dagen vooral positief waren. Mensen gaven aan het te begrijpen en wilden The Verge steunen. De recentere reacties zijn een stuk negatiever. Dat zijn dus waarschijnlijk mensen die de site veel minder vaak bezoeken en ook helemaal niet tegen de betaalmuur aan zullen lopen. Zij laten nu een negatieve reactie achter, maar zolang ze geen betaalmuur tegenkomen zullen ze de site gewoon blijven bezoeken. Het afbreukrisico is hierdoor klein.

Dit kan The Verge mede doen doordat het een grote groep trouwe bezoekers heeft die de site frequent bezoeken en die dus te converteren zijn naar betalende abonnees. En dat is iets dat ik vaak zie bij sites die een betaalmuur willen introduceren: er is nooit geïnvesteerd in loyale bezoekers, maar enkel in zo veel mogelijk verkeer.

Ondanks dat The Verge zich continu aanpast, heeft de site altijd geïnvesteerd in het aan zich binden van een trouw publiek. Dat maakt het niet alleen mogelijk om continu te blijven meebewegen met hoe dat publiek en de media verandert, maar uiteindelijk ook om dat publiek nu te vragen om te betalen. Zonder dat een vooropgezet plan was, werkte de techsite dus al dertien jaar naar dit moment toe.

Kort